Hoe werkte het bonsysteem?

Algemene vragen over de Tweede Wereldoorlog; ook bedoeld voor ongeregistreerde forumbezoekers.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
Bas ww2
Lid
Berichten: 1600
Lid geworden op: 14 nov 2011, 16:14
Locatie: Den Haag/leidschendam

Hoe werkte het bonsysteem?

Bericht door Bas ww2 »

We hebben ze vast allemaal wel gezien of in de collectie zitten voedselbonnen.Maar hoe werkte het systeem, ik weet dat elke burger ze kocht/kregen en die konden besteden bij winkels maar hoe gingen het verder en hoe werden prijzen geadverteerd en af gesproken (stond er bijvoorbeeld bij een slager "1 kilo rundergehakt nu 10 bonnen!'
En wat deed zo'n slager met die bonnen kocht hij daar zelf van of leverde hij ze in voor geld?

Wie kan me helpen?
altijd opzoek naar FLAK items
Jan m
Lid
Berichten: 555
Lid geworden op: 26 jun 2013, 17:45
Gegeven: 1 keer
Ontvangen: 2 keer

Re: Hoe werkte het bonsysteem?

Bericht door Jan m »

Volgens mij moest je samen met de bonnen ook geld inleveren. Wat de winkelier er mee deed weet ik niet.
Gebruikersavatar
Stefan
Lid
Berichten: 1606
Lid geworden op: 23 jan 2007, 19:13

Re: Hoe werkte het bonsysteem?

Bericht door Stefan »

De volgende distributiebescheiden zijn tijdens de bezetting in Nederland van kracht geweest:
- Eerste Distributiestamkaart
- Tweede Distributiestamkaart
- Tabakskaart
- Textielkaart
- Serviesgoed kaart
- Nieuwe bonkaart
- Lopende bonkaart
- Inlegvel


De Eerste Distributiestamkaart werd vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Nederland ingevoerd. De kaart uitwisselen met anderen (familieleden en anderen) was verboden. De Tweede Distributiestamkaart werd door de Duitse bezetter ingevoerd om de duizenden onderduikers van voedsel af te snijden. (Deze mensen zaten veelal ondergedoken, omdat zij niet voor de Duitse bezetter wilden werken in Duitsland). Wie immers geen stamkaart had, kon geen bonnen krijgen en dus ook geen voedsel en andere goederen kopen. Om aan de Tweede Distributiestamkaart te komen, moest men zich eerst bij de overheid melden met het Persoonsbewijs. Was dit in orde (er waren wel vervalsingen in omloop), dan kreeg het Persoonsbewijs en de Stamkaart een controlezegel opgeplakt. Zat men ondergedoken (deze mensen hadden veelal een vervalst Persoonsbewijs), dan kon men zich niet legaal melden en dus verkreeg men geen stamkaart en dus ook geen distributiebonnen. Deze maatregel werd door het Ambtenarenverzet zorgvuldig gesaboteerd. Tot irritatie van de Duitse Overheid bleken er uiteindelijk meer stamkaarten verstrekt dan de bevolking volgens haar groot was, zonder dat duidelijk was waar gefraudeerd was.

Verzetsgroeperingen gingen dan ook tijdens de oorlog over tot het overvallen van de kantoren waar de bonnen werden bewaard, de distributiekantoren. De aldus verkregen bonnen werden verdeeld onder personen die onderduikers hadden, zodat men extra voedsel voor de onderduikers kon kopen. De meest spectaculaire overval was de Tilburgse zegeltjeskraak op 25januari 1944, waarbij 105.000 z.g. Rauterzegels ten behoeve van de Tweede Distributiestamkaart werden buit gemaakt.
Door een tekort aan allerlei grondstoffen werd vaak overgegaan tot surrogaatmiddelen. Op de Tabakskaart was tabak te verkrijgen. Dit was tegen het einde van de oorlog al lang geen gewone tabak meer zoals men die voor de oorlog kende. Tabak, van inferieure kwaliteit, werd ook wel in de eigen tuin gekweekt. Veel rokers dekten hun nicotinebehoefte met "bukshag". Zeep bestond uit klei en zand, vandaar de naam "kleizeep". Muntgeld was van zink gemaakt, schoenen van karton en papier. Ook andere zaken waren van surrogaat gemaakt.

Het oorlogsbrood bestond deels uit aardappel- of peulvruchtenmeel, was donker van kleur en smaakte klef en zurig.
Op de Textielkaart was textiel te verkrijgen en met de Serviesgoed-kaart was serviesgoed te kopen. De zogenoemde Bonkaarten konden Vleeskaarten, Broodkaarten, Boterkaarten, Versnaperingskaarten en Bloemkaarten zijn. Ook was er een bonkaart Algemeen. Ook brandstoffen waren "op de bon". Bij de inlevering van brandstofbonnen werd door de leverancier voor die bonnen een bewijs van ontvangst verstrekt. Als er, bijvoorbeeld bij het transport van die brandstoffen (meestal steenkool), een controle plaatsvond moest een dergelijk ontvangstbewijs getoond worden, anders werden de brandstoffen in beslag genomen.
Naast de gewone Distributiestamkaarten, bestonden ook zogenoemde Noodstamkaarten.


Het inlegvel was een kaart waarop stond wanneer men de volgende bonnenvellen kon afhalen. Hiervan moest een zegel worden afgescheurd en ingeleverd. Vervolgens werd dan op de Stamkaart en het Inlegvel aangetekend welke bonnen waren afgehaald. De inlegvellen bestonden uit K-inlegvellen en L-Inlegvellen. Dit onderscheid werd gemaakt naar leeftijd en welstand van de betrokkenen. Kinderen bijvoorbeeld hadden andere bonnen (en dus ook andere inlegvellen) nodig dan volwassenen.
Gedurende de Hongerwinter (september 1944 tot/met mei 1945) waren er nog genoeg bonnen in omloop, maar er was door de Duitse blokkade geen voedsel meer in West-Nederland. Daarom trokken tienduizenden mensen vanuit de steden naar het oosten van Nederland, in de hoop nog iets te kunnen kopen. Gedurende deze tochten werden honderden kilometers te voet of per fiets afgelegd. In de Hongerwinter stierven meer dan 20.000 Nederlanders de hongerdood.

Winkeliers moesten de verkregen bonnen op hun beurt weer inleveren om hun voorraad aan te vullen. Winkeliers die een valse bon inleverden, riskeerden hun vergunning kwijt te raken.
Gebruikersavatar
Kugelblitz
Moderator
Moderator
Berichten: 3727
Lid geworden op: 02 apr 2008, 14:12
Gegeven: 6 keer
Ontvangen: 10 keer

Re: Hoe werkte het bonsysteem?

Bericht door Kugelblitz »

Komt deze tekst ergens vandaan, of is dit uit de losse pols? :wink:
Laten we het vooral gezellig houden! :)
Gebruikersavatar
Stefan
Lid
Berichten: 1606
Lid geworden op: 23 jan 2007, 19:13

Re: Hoe werkte het bonsysteem?

Bericht door Stefan »

Kugelblitz schreef:Komt deze tekst ergens vandaan, of is dit uit de losse pols? :wink:
Bron: Wikipedia ;)

Vergeten te vermelden.
Gebruikersavatar
asjemenou
Moderator & Beste Avatar 2009
Moderator & Beste Avatar 2009
Berichten: 4802
Lid geworden op: 26 apr 2005, 16:35
Gegeven: 47 keer
Ontvangen: 90 keer

Re: Hoe werkte het bonsysteem?

Bericht door asjemenou »

Ga serieus om met het WOII forum. Dan houden we het forum voor alle leden interessant!
Plaats reactie