WO I: Het leven-en-laten-leven-systeem

[B'Elanna]

Toevallig begin ik dit jaar op school met het vak "europese burgeroorlog" 1914 tot 1991. Te beginnen dus bij WOI, was aan het rondkijken op internet naar interessante informatie en vond dit:

De Eerste Wereldoorlog is bekend om de gruwelijke veldslagen. Dat de vijandelijke legers soms prima met elkaar overweg konden, is minder bekend:

Tijdens de eerste Kerstmis van de Eerste Wereldoorlog in 1914 verbroederden de vijandelijke troepen aan sommige delen van het front zich met elkaar. Dit werd afgekeurd door de leiding van de legers. Kerstmis werd in de jaren daarna niet meer op die manier gevierd. Toch ontwikkelden de troepen een systeem van afspraken, die het leven voor iedereen aan het front dragelijker maakte.
“In een sectie ging men ervan uit dat het uur tussen 8 en 9 's morgens gewijd was aan 'privé-aangelegenheden' en dat bepaalde plaatsen die met een vlag waren aangegeven, voor sluipschutters van beide kanten verboden terrein waren.” Deze anekdote is te vinden in 'De evolutie van de samenwerking' van Robert Axelrod.
De speltheoreticus en politicoloog Axelrod wilde weten, hoe dit soort samenwerkingsverbanden tot stand konden komen in zulke extreme omstandigheden. Immers, het front is niet de aangewezen plaats om te kijken of de vijand zich wel aan die afspraak houdt. Wat is een zo'n vlag waard op een plek waar twee partijen tegenover elkaar liggen met het doel elkaar uit te schakelen?
Dat het ook bijna mis kon gaan bleek uit een plek aan het front, waar Duitse en Britse soldaten op de verschansingen zaten, zonder elkaar lastig te vallen. De vrdeige situatie werd wreed verstoord door een plotselinge Duitse salvo. De Duitsers en Britten doken op de grond. De Britten vervloekten de Duitsers, omdat ze het leven-en-laten-leven-systeem hadden doorbroken.
Een dappere Duitse soldaat klom op zijn verschansing en wist de situatie te redden:’Dat spijt ons heel erg; we hopen dat niemand gewond is geraakt. Het is niet onze schuld, het is die verdomde Pruisische artillerie’.
Soms ontstond deze situatie uit het slechte weer. Robert Graves meldt in zijn autobiografie ‘Dat hebben we gehad’, dat hij van een dergelijk geval had gehoord. De loopgraven aan beide kanten waren zodanig overstroomd, dat men gedwongen was om eruit te komen. Daarop ontstond een spontane wapenstilstand.
Aangezien dit soort openlijke wapenstilstanden eenvoudig gesignaleerd konden worden, voerden de eenheden een toneelstukje op voor de hoge officieren. De Duitse artillerie beschoot de Britten aan de overkant, maar op een speciale manier. De Britten konden er de klok op gelijk zetten, wanneer en waar de granaten in zouden slaan. Ze zorgden gewoon dat ze uit de buurt van die plaatsen bleven.
Ook de Britten gebruikte dezelfde methode. Elke avond om zeven uur schoten de ze hun ‘avondkanon’ af. Ze mikten steeds op dezelfde plaats, zodat sommige Duitsers aan de overkant het als een attractie begonnen te zien. Ze kropen even voor zevenen een stukje uit de loopgraaf, om te zien hoe het werd afgeschoten.
Dit plichtmatig en routineus schieten had een dubbele boodschap. De soldaten deden alsof ze agressief waren ten opzichte van de vijand en het opperbevel kreeg de indruk dar er stevig gevochten werd. Ondanks het gebrek aan vriendschappelijke banden en geheel verschillende belangen, kon er dus een vorm van samenwerking ontstaan.
De druk van het opperbevel op de manschappen was aanzienlijk tijdens grote veldslagen. Maar tussen veldslagen in was deze controle een stuk minder groot. Het leven-en-laten-leven-systeem eindigde doordat er op een nieuwe manier van vechten werd ingevoerd in niemandsland.
Er werden kleinschalige overvallen georganiseerd, waar tien tot tweehonderd manschappen bij betrokken waren. De overvallers kregen het bevel om de vijand in zijn eigen loopgraaf gevangen te nemen of te doden.
Een groep overvallers kwam dus of terug met gevangenen, of met verliezen. Het was onmogelijk geworden om te doen alsof er een overval gepleegd was. Samenwerking was ook geen mogelijkheid, omdat het uitwisselen van gevangen of lijken niet haalbaar was.

Joris Smeets

Bron:
Robert Axelrod ‘De evolutie van de samenwerking’ (Uitgeverij Contact, Amsterdam 1990)

[Arjen]

bizar he?
dit soort dingen spreekt toch alle negatieve uitingen over ons ras tegen of niet soms?
deze soldaten willen elkaar gewoon niet doden

[Sjoerd]

Goh, weer wat geleerd!
Interessant stuk tekst, misschien ga ik wel eens kijken of ik het boek in de bibliotheek kan vinden.

[YPPY]

Weet iemand op dit op 1 bepaalde plek aan het front gebeurde of juist heel vaak? Ik kan me voorstellen dat die soldaten er allemaal genoeg van hadden. De terreinwinst was mager en de verliezen groot als er echt gevochten werd. Zo leek het nog wat.

[ironmarc]

of het overal gedaan werd weet ik niet, maar heb er ook over gelezen dat soldaten van beide kanten over de loopgraven klommen om op de verschansingen te zitten om elkaar te bekijken en spullen uit te wisselen.
Soms waarschuwden de soldaten elkaar voordat er een bombardement stond stond.

Ook is mij een situatie bekent waarin, ik dacht, een officier een soldaat aansprak om te vragen of hij iets al gezien had en of ie al geschoten had.
Hierop antwoordde de soldaat: "Ik heb nog niet geschoten"
De officier vroeg hem of hij nog nix had waargenomen, waarop de soldaat antwoordde: "Af en toe komt zie ik wel eens een man met een baard".
"Waarom schiet je hem niet neer dan?" vroeg de officier.
"Maar Sir, hij heeft mij nog nooit wat aangedaan".

Volgens mij werd dit verteld bij een docu op Discovery.

[Brodie]

het kerst bestand van 1914 heeft plaats gevonden bij het Ploegsteerd bos in Belgie

[Brodie]

en dat soort zaken gebeurden geregeld
maar over het algemeen waar het wel de oude rotten die wisten wat voor elende het in de voorste linie was
dus elke seconde rust was hun veel waard

[ironmarc]

je zou toch eigenlijk verwachten dat het andersom zou zijn; dat in de eerste jaren van de oorlog dit niet gebeurde maar juist later in de oorlog, toen de soldaten oorlogs moe werden..

[Brodie]

ja zou je ook denken

[ironmarc]

wel erg interessant omdat de oolog ook zoveel gruwelijkheden heeft gekent waarbij juist niet humaan gedacht en gehandeld werd. Dat er dan toch ook dit soort dingen gebeurden

[mario]

De kerst van 1914 is een hele bekende situatie. Maar ook in dagboeken en/of verhalen die ik gelezen heb wordt het fenomeen wel vaker genoemd.
Op het ogenblik lees ik een boek over Gallipoli (Gallipoli - L.A. Carlyon) en daar wordt bijvoorbeeld beschreven dat na een heftig treffen er een wapenstilstand werd gesloten (op 20 mei geinitieerd, op 24 mei uitgevoerd) om de gewonden te verzorgen en de doden te begraven. Op het moment dat beide partijen daarmee bezig zijn, komen ze met elkaar in gesprek en wordt er van alles uitgewisseld.
Grappig stukje wat genoemd wordt is het volgende:

De turken riepen vaak "Allah!" als ze ten strijde trokken. De Australiers antwoordden dan meestal met : "Come On , You Bastards!" Waarop de Turken in die wapenstilstand aan de Australiers vroegen of Bastard een Australische God was.

[Brodie]

De turken riepen vaak "Allah!" als ze ten strijde trokken. De Australiers antwoordden dan meestal met : "Come On , You Bastards!" Waarop de Turken in die wapenstilstand aan de Australiers vroegen of Bastard een Australische God was.

Klopt
leuke Quote is dat ja

[ironmarc]

idd grappig.
Is het een goed boek trouwens?

[mario]

Ja, de schrijver (Australier) schrijft op een prettige manier. Ik heb overigens de engelstalige versie. Ik weet niet of er ook een Nederlande versie van is.
Veel aspecten komen aan bod:
Politiek gekonkel
De houding en inzet van de belangrijke officieren.
Het landschap
De beleving van de soldaten.
Samenwerking tussen Marine en landmacht.

Het enige wat meer aandacht had mogen hebben, is de Turkse kant van de zaak. Het komt wel aan bod, maar wat summier. (maar goed, daar gaat dan misschien weer een ander boek over. )

[ironmarc]

oke thanx