Moengoman schreef:Japan had inderdaad de keuze: een oorlogsverklaring aan de Sovjet-Unie of één aan de VSA, Groot-Brittannië, Australië en Nederland. Neutraal blijven was geen optie, tenzij Japan zich volledig uit Vietnam en China zou terugtrekken.
De Japanse politieke en militaire elite was sterk verdeeld. De Japanse nederlagen tegen het Rode Leger in 1939 en 1940 hadden de macht van Tojo cs versterkt. Zij wilden naar het zuiden. Dat was een fout natuurlijk, na een half jaar liep het Japanse offensief al vast. Maar had de partij van Tojo dat van te voren kunnen weten? Hun idee was, dat het Japanse leger stand kon houden als het eenmaal de beschikking had over de grondstoffen van Nederlands-Indië. Wat Groot-Brittannië en Nederland betreft hadden ze gelijk. Die waren niet in staat om terug te slaan. Het lijkt er op, dat Tojo cs de kracht van de VSA hebben onderschat.
Had Japan het dan wel gered tegen de Sovjet-Unie? Dat is een moeilijke vraag. De voorgaande nederlagen waren niet bemoedigend en in de zomer van 1941 lagen er nog sterke divisies in Oost-Siberië. Die werden een paar maanden later gebruikt om de Duitsers van Moskou terug te slaan.
Er zijn wel een paar argumenten voor een Japanse aanval op de Sovjet-Unie. De VSA waren er dan buiten gebleven en waren alleen doorgegaan Groot-Brittannië te bevoorraden. Oost-Siberië kon in ongeveer dezelfde grondstoffen voorzien als Nederlands-Indië.
Het is wel duidelijk, dat een Japanse aanval op de Sovjet-Unie alleen kans van slagen had als het Japanse landleger veel en veel beter werd voorbereid. De mogelijkheden daartoe waren in 1940 al beperkt, laat staan in 1941. Bovendien had Duitsland toen nog een niet-aanvalsverdrag met de Sovjet-Unie. Mogelijk was Japan in juli 1940 al niet meer in staat om de plannen te veranderen.
Kortom, de gang van zaken is een fraai staaltje van gebrek aan politieke coördinatie tussen twee "bondgenoten". Want van enige samenwerking was pas sprake, toen het voor beide eigenlijk al te laat was.
Het offensief naar het zuiden kon gemakkelijk simultaan plaats grijpen met een dreiging of een offensieve actie aan het Russische front. Het aantal Japanse troepen dat in december 1941 - mei 1942 is ingezet, was minimaal en betekende geen ernstige verzwakking voor het Chinese front en de troepen aan de Russische grens. Of je dan Amerika bij de oorlog betrekt door ook de Filippijnen en Pearl Harbor aan te vallen, is nog een andere beslissing. Maar de landen die op dat moment al in oorlog waren met Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en aanhang en Nederland, vormden geen obstakel in het verre oosten die grote aantallen troepen vergde.
Een dreiging van een Japanse aanval zou al voldoende problemen veroorzaakt hebben voor Stalin: hij zou dan voor het volgende dilemma gestaan hebben. Ofwel verplaatst hij zijn Siberische troepen naar Moskou en voert hij daar zijn tegenaanval uit met kwalijke gevolgen voor de Duitsers. Maar dan mag hij rekenen op een Japanse aanval op Vladivostok en andere strategische punten langs de Transsiberische spoorweg, waarbij de kans op Japans succes vrij groot is. Ofwel laat hij de divisies waar ze zijn en bergt hij zijn offensieve plannen op. Dan blijven de Duitse troepen of enkele tientallen kilometers van Moskou verwijderd en kunnen wsl pas in het voorjaar voldoende troepen verzameld worden voor een effectieve tegenaanval. Gezien de Duitsers tegen dan hoogstwaarschijnlijk adequate defensieve posities hebben ingenomen (hoewel de impact van de winter op de slecht geklede Duitse soldaten nog wel een bepalende factor zou kunnen zijn geweest) en zou het offensief wsl op een fiasco zijn uitgelopen (cf. het Kharkov-offensief van Timosjenko). Waarop vervolgens de deur naar Moskou min of meer openstaat (weliswaar met gegarandeerd zware tegenstand).
Je laatste alinea bevat eigenlijk de essentie van het "waarom niet".
