Door Paul de Schipper
Zaterdag 8 oktober 2005 - ‘Je begint zo’n berging met maar één vraag: zijn er bommen? Bommen, dat is risico, gevaar. Dat zit altijd in je hoofd. Wat er verder in mijn hoofd zit? De gevallen bemanningen, hun lot. Dat is een hele harde schijf vol met beelden van bergingen. Stof voor een heel boek. Hank? Ja, Hank en de Halifax zitten ook in dat boek. Ook omdat het een heel goed georganiseerde operatie is. Zo heb ik het nooit eerder meegemaakt, nergens in Nederland.’
HANK – Aan het woord de man die in het Land van Heusden en Altena en tot ver daarbuiten in ruim een maand tijd is uitgegroeid tot een bekende persoonlijkheid: de 56-jarige kapitein Hans Spierings, bergingsofficier van de Koninklijke Luchtmacht.
Zijn specialisme: het bergen van verongelukte militaire vliegtuigen. Geen berging of Spierings is ter plaatse.
Bijna vijf weken ploeterde hij met zijn vaste ploeg mensen in de natte, onwillige bodem van de Hankse Oranjepolder. Op zoek naar de resten van een in 1944 neergeschoten Halifax-bommenwerper.
Ook landelijk, vooral bij luchtmachtfanaten, is Spierings een fenomeen. In die kringen heeft hij een grote schare fans die zijn verrichtingen volgt met schaar, lijmpot en knipselboeken.
Even terug naar Hank, gisteren. Een kleine groep mannen op een akker, silhouetten in een optrekkende ochtendmist in de polder. Af en toe een kreet, lachen, geronk van een zware legertruck.
De luchtmacht ruimt op. In de keet, koffievlekken op tafel, bergingsleider Hans Spierings. Dit is zijn werkterrein: modder, laarzen, uiteengescheurde stukken aluminium, verwrongen propellers, schoongespoten vliegtuigmotoren.
Spierings mag dan in rang kapitein zijn, maar wie hem de afgelopen weken in de Hankse polder bezig zag, kreeg af en toe de indruk dat hier een militaire landarbeider stond. Zijn tenue is dan niet altijd ‘des officiers’, maar hij voelt zich er goed bij.
Hank is zijn dertigste berging geweest.
Bergingen van vliegtuigen? Misschien begon het met Biggles, de onsterfelijke gevechtspiloot uit een aloude jongensboekenserie. Of met de eerste vliegtuigmodellen die hij ooit bouwde.
Hoe dan ook, hij trad in 1970 toe tot de Koninklijke Luchtmacht: als vliegtuigtechnicus. In 1996 keek hij in de spiegel. Hij zag een ijverige, organiserende militair met veertig man onder zich en besloot dat hij toe was aan iets anders: „Weet je, mijn vader was ook beroepsmilitair. Na de oorlog werd hij politieman. Die man ging te vaak met tegenzin naar zijn werk. Ik wilde niet zo eindigen, maar op tijd veranderen. Ik solliciteerde als bergingsman, wist niet eens wat de bergingsdienst was, maar had natuurlijk wel een grote technische bagage.“
Zijn mobiele telefoon zingt een doordringende ringtone. „Hallo met Spierings? ja, heb je interesse? ik heb hier een heel motorblok compleet met serienummer. Weet je wat, de luchtmacht gaat jullie een dienst bewijzen. Als je een aanhanger hebt, mag je die motor meenemen? ok? tot ziens.“ Hij legt neer en verduidelijkt: „Iemand van het museum Fort Vijfhuizen bij Heemstede, enthousiaste mensen.“
Peinzend kijkt hij even naar buiten: „Tja, al die bergingen. De ontmoetingen, de emotie. Mensen die pas meer dan vijftig jaar na de Tweede Wereldoorlog kunnen verwerken als er stoffelijke resten van familieleden boven komen.“
Hij herinnert aan de 68-jarige Canadees Roy Peterson: „Die stond hier op de plek waar zijn broer gesneuveld is. Hij nam bij onze werkkuil afscheid. Heel emotioneel, na 56 jaar. Niet op het erekerkhof bij Nijmegen waar de bemanning formeel begraven is. Nee, hij nam hier afscheid. Hij zei: het is tijd dat mijn broer thuiskomt, het is tijd dat de oorlog eindelijk afgelopen is.“
Vermist is erger dan dood. Of de vermiste vliegers bij Hank via de gevonden botresten een gezicht krijgen moet uit verder onderzoek blijken.
Spierings is niet alleen een vliegtuigberger die letterlijk met zijn voeten in de bagger staat. Hij doet ook veel archiefonderzoek, vaak zijn dat onderzoeken die kunnen leiden tot een berging.
Mensen begeleiden bij hun emoties, verhalen aanhoren van ooggetuigen, af en toe een lezing met Powerpointpresentatie, overleg met burgemeesters en met aannemers en op de bergingslocatie schoolklassen vertellen waarom het vliegtuig uit de lucht is gevallen. Spierings: „Het staat niet in mijn functieomschrijving, maar het hoort er wel bij.“
Spierings kan uren vertellen, gedreven, betrokken. Over de molensteen uit 1815 die ze tussen de wrakstukken vonden en dat hier misschien nog wel muren van een oud klooster zitten van voor de St.Elisabethsvloed: „Als je dat hoort, gaan je antennes uit, dan gaat er een heel nieuwe wereld open.“
Hij pauzeert even: „Als ik te lang doorga, moet je me stoppen, hoor.“
Buiten is zijn ploeg nog aan het opruimen, Roel van Zeelst van de gemeente Werkendam voor wie hij gaandeweg grote waardering kreeg, ook al omdat ze allebei van motoren houden.
En verder: „Het Explosieven Opruimings Commando, de Gravendienst, de man van de Stralingsbescherming; we zijn al jaren partners en het werkte hier allemaal weer prima samen. Ik ben daar trots op.“
In Nederland liggen nog zestig vliegtuigwrakken waarin zich 250 vermiste vliegers kunnen bevinden.
Werk genoeg, maar in 2007 houdt Spierings ermee op. Het is mooi geweest: „Het werk bij de luchtmacht is vijfendertig jaar mijn hobby geweest.“ Officieel had hij al moeten stoppen, maar hij moet nog een opvolger inwerken. Kan hij al die kennis die hij in zijn hoofd opgeslagen heeft overbrengen? Hij zwijgt, haalt de schouders op: „Ik weet het niet“.
