Ad blocker detected: Our website is made possible by displaying online advertisements to our visitors. Please consider supporting us by disabling your ad blocker on our website.
De zware bommen in het vliegtuig doen de bergingsmedewerkers niet zoveel. Juist het vinden van de bemanning van de Stirling is een emotioneel moment. Op maandag 4 april begint de bergingsoperatie van de bij Bentelo neergestorte bommenwerper. De belangrijkste reden van de berging zijn de mensen in het toestel.
Het maakt voor een nabestaande helemaal niks uit of iemand twee weken of zestig jaar lang vermist wordt, de emotie is in beide gevallen hetzelfde volgens J. Graas. Hij is voorzitter en oprichter van de Stichting Aircraft Recovery Group 1940-1945, dat in Heemskerk een eigen museum heeft. De Stichting heeft als hoofddoel het opsporen van vermiste bemanningsleden uit vliegtuigen die in de Tweede Wereldoorlog zijn neergestort.
Volgens Graas is de aanwezigheid van slachtoffers in een vliegtuigwrak de belangrijkste reden voor een gemeente om tot berging over te gaan. ‘Volgens het verdrag van Genève is Nederland het zelfs verplicht als een nabestaande erom vraagt’, volgens Graas. Het vinden van de lichamen roept veel emoties op bij de nabestaanden. ‘Ik heb anderhalf jaar geleden erbij gestaan toen de zes overledenen van de crash in Opmeer werden begraven op het kerkhof in Bergen. Het is ongelooflijk wat dat losmaakt bij de dertig nabestaanden die erbij waren.’
De kostbare bergingsoperatie van de bommenwerper die in de wei aan de Suetersweg ligt, begint op 4 april. Dat is de bewoners in de directe omgeving van de plek onlangs meegedeeld. De uitvoering is in handen van de Koninklijke Luchtmacht, onder leiding van kapitein H. Spierings. Hij krijgt assistentie van het bergingsbedrijf Leemans uit Vriezenveen. Het onschadelijk maken van de bommen die nog in het vliegtuig liggen, komt voor rekening van het Explosieven Opruimingscommando van de Koninklijke Landmacht. Dit is de enige instelling die in Nederland bommen en granaten onschadelijk mag maken.
De bergingsoperatie in Bentelo verschilt niet wezenlijk van die in september 2003 in Opmeer werd uitgevoerd volgens bergingsassistent A. Leemans uit Vriezenveen. In het Noord-Hollandse Opmeer borg hij toen samen met de Luchtmacht een Short Stirling. Ook daar stortte de Britse bommenwerper in de oorlog neer op de heenreis naar Duitsland, na een luchtgevecht met een Duits jachtvliegtuig. ‘In feite is de operatie in Bentelo een herhaling’, legt Leemans uit. ‘Het enige verschil is dat hier waarschijnlijk een speciaal type bom, een 1900-ponder in het vliegtuig zit.’ Bij de berging van de Opmeerse Short Stirling viel het aantal zware bommen mee. Daar haalden Leemans en de bergingsofficier van de luchtmacht H. Spierings drie 500-ponders uit de grond.
Voor Leemans was de berging van de zes slachtoffers van het Opmeerse vliegtuig het aangrijpendste element van de operatie. De Short Stirling in Bentelo bevat eveneens lichamen van bemanningsleden. Aan boord van het vliegtuig waren zeven militairen: vijf uit Engeland en twee uit Nieuw-Zeeland, zoals de vluchtgegevens vermelden. Eén van de slachtoffers van de crash, de Nieuw-Zeelandse sergeant G. Smith ligt op de begraafplaats van Delden begraven. Naar verluidt heeft de gemeente van vier van de zes vermiste slachtoffers de nabestaanden kunnen achterhalen. De bombardementstochten waren levensgevaarlijk voor de bemanning. Van elke vlucht naar Duitsland keerde tien procent niet meer terug, volgens J. Graas. ‘Militairen die tien keer een retourvlucht hadden gemaakt, leefden statistisch gezien niet meer.’ De lage hoogte waarop de Short Stirling vloog en de lage snelheid van 450 kilometer per uur, waren grote nadelen van deze grootste bommenwerper van de geallieerden. ‘Het Duitse afweersysteem kon tot acht kilometer hoogte komen, terwijl de Stirling op vier kilometer vloog.’ Bovendien was de bewapening van de vliegtuigen slecht, volgens Graas. ‘Ze schoten met geweervuur van zich af, dat stelt helemaal niks voor. Zo’n Duitse Messerschmitt kon in één roffel zo’n Britse bommenwerper uit de lucht halen. De Engelsen hebben dit gevaar altijd onderschat. Na de oorlog bleek dat de meeste Britse bommenwerpers door Duitse nachtjagers zijn neergehaald.’ In totaal 7300 vliegtuigen zijn in de
Tweede Wereldoorlog boven Nederland neergestort. Nog zo’n 2000 liggen er in de bodem.
De Short Stirling van Bentelo was op weg naar het Duitse Kassel en bevat behalve de menselijke resten zware explosieven. Hier zouden 1900-ponders bij zitten. ‘Dat zijn zware jongens’, volgens Graas. Deze bommen hebben niet de bekende spitse vorm aan het eind, maar lijken meer op grote olievaten. De bommen zijn het meest riskante onderdeel van de berging. De gemeente Hof van Twente lichtte de bewoners aan de Bentelose Suetersweg vorige week donderdag in over de operatie. F. Bekkedam is eigenaar van het weiland waar de bommenwerper ligt. Alleen als de bommen onschadelijk worden gemaakt, moeten de buurtbewoners twee tot vier uur hun huis verlaten. Volgens Bekkedam gaat het om acht tot tien gezinnen die in de 375 vierkante meter rond de plek wonen. De woningen zijn verzekerd voor schade.
De operatie neemt in z’n geheel ongeveer vier weken in beslag. In de week na Pasen beginnen de eerste voorbereidingen. Het graafwerk begint op 4 april. Met de stoffelijke resten gaan de bergingsdeskundigen volgens Graas zorgvuldig om. Het kan leiden tot ontroerende momenten. ‘In Opmeer vonden we de handschoenen van een bemanningslid met zijn naam erop. Dat heeft bij zijn nabestaanden veel losgemaakt.’
