'Humor hield me overeind'

[Roel R.]

Gepubliceerd op: 25 januari 2005

Door MARGIT SPAAK

Louis de Wijze uit Berg en Dal overleefde het concentratiekamp Auschwitz. Donderdag reist hij, samen met koningin Beatrix en premier Balkenende, naar Polen om de 60 - jarige herdenking van de bevrijding van het kamp bij te wonen.

"Als je een beetje handig was, kon je je het leven wel ietsje aangenamer maken in het concentratie- en vernietigingskamp. En humor, dat heeft mij in de moeilijkste tijden echt overeind gehouden." De nu 82-jarige Louis de Wijze was een van de weinige gelukkigen die het kon navertellen: de verschrikkingen van het beruchte vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau tijdens de Tweede Wereldoorlog. De kleine man uit Berg en Dal straalt bij de gedachte dat hij door koningin Beatrix is gevraagd mee te gaan naar de herdenking van de bevrijding van Auschwitz. "Ik ben zeer vereerd met haar uitnodiging", lacht De Wijze.

De Duitsers haalden in 1943 het gezin De Wijze uit zijn woning in Nijmegen. Bij het gezin woonde een Duits pleegkind, dat eveneens op transport is gesteld. "Voor de Duitsers waren aantallen gevangenen belangrijker dan om welke mensen het ging", zegt De Wijze.

Toevallig was zijn oudste zus op bezoek bij haar schoonouders, zodat ze de dans ontsprong. Zij heeft vanaf dat moment op onderduikadressen de oorlog overleefd. Het gezin De Wijze kwam via kamp Westerbork in Duitse concentratiekampen terecht. De ouders, een zusje, ooms, tantes, neven en nichten van De Wijze overleefden de kampen niet. "Van onze hele grote familie is maar een enkeling overgebleven. Zelf moest ik meedoen aan de derde zogenoemde dodenmars uit Auschwitz naar het westen. De Russen waren al vlakbij. We hebben onderweg de rookwolken van het bombardement op Dresden gezien. Op een gegeven moment gooiden de SS'ers broden in de groep strompelende Joden. Iedereen dook er op af en op dat moment zagen mijn vriend Herbert Gorski en ik kans te vluchten. We zijn samen naar Berlijn gelopen en hebben zo de oorlog overleefd." De Wijze zoekt nog steeds naar Gorski, die in de Sovjet-Unie is getrouwd.

De Wijze deed in Westerbork mee aan de revue. "Ik zing nog steeds graag en heb veel aan cabaret gedaan. Bovendien zeiden ze dat de revuemensen niet op transport zouden gaan. Dat is later toch gebeurd." Vanaf 1944 zat de toen 22-jarige jongeman in Auschwitz. Hij schuift de mouw van zijn trui omhoog: nummer 175564 kreeg hij daar op zijn arm getatoeëerd. "We moesten werken in een fabriek waar methylalcohol werd gemaakt. Een heel gevaarlijk en explosief goedje. En sjouwen met lijken naar de crematoria. Die lucht vergeet ik nooit meer." Toch heeft De Wijze glinsterende pretogen. Hij lacht veel en beschikt over een grote voorraad typische Sam-en-Moos-moppen. "Ik ga er zeker een aan de koningin vertellen", zegt hij. "Nee, ik ben niet bitter geworden. Ik was 23, toen ik weer in Nederland kwam. Mijn leven begon toen eigenlijk pas. Ik trouwde, kreeg zes kinderen en heb nu dertien kleinkinderen. Het geslacht De Wijze is weer opgebouwd. Dat is fantastisch."

Het echtpaar De Wijze woont nauwelijks twee kilometer van de Duitse grens. "Daar hebben we geen moeite mee. Ik zeg wel eens: als ze weer komen, zijn wij binnen drie minuten bezet! Ach, jonge Duitsers zijn niet verantwoordelijk voor wat hun vaders en grootvaders hebben gedaan. Wat ik wel erg vind, zijn die jonge nazi's, ook buiten Duitsland, die beweren dat de holocaust nooit heeft bestaan. Door lezingen op scholen te geven, probeer ik jonge mensen te laten zien dat het allemaal echt is gebeurd, ook al lijkt het nu al zo lang geleden." De Wijze heeft, zegt hij, na de oorlog geen bekendheid als overlevende van Auschwitz gezocht. "Het is op mijn pad gekomen. Zo hoorde ik van het monument bij Westerbork. Toen heb ik gezegd: je moet 102.000 stenen neerleggen voor elke omgekomen jood. En dat is in 1995 gebeurd. Ook heb ik een boek over mijn ervaringen geschreven, omdat ik graag wil afstuderen als historicus. Dat is nog niet gelukt. Daar zal ik de hoge heren donderdag eens over aanschieten."

Bron: ANP

[de ernstige man]

Sommige mensen zijn niet klein te krijgen... Knap Knap Knap hoor. Je hoort het heel vaak dat mensen zich er met humor "doorheengesleepd" hebben. Ik denk dat menig psycholoog daar een theorie over kan maken...

[ironmarc]

ja idd! respect voor hem dat hij zich niet klein liet krijgen!

[Narcolepticus]

83 en nog steeds aan het studeren, van een kwieke man gesproken

[Arjen]

idd niets dan respect.
ik voel me een mietje als ik denk waar ik al allemaal aan kapot ga in mijn leven.

[Peter M]

Wat is 'erdoorheen' zijn? Het overleefd hebben of het overleefd hebben zonder jaren van nachtmerries en wantrouwen in de mensheid?

Ter illustratie een citaat uit "Mijn verblijf in de tunnels en de hel van Dora" van Leopold Claessens, een kennis van mij:

....
Hoe kon men zoiets overleven?

1. Steeds de moraal hoog houden. Ik dacht elke dag "de nazi's krijgen me niet kapot"

2. Bidden en geloven

Tot 1990 kon ik hierover met niemand spreken. Ik had elke nacht zware nachtmerries. We kregen geen enkele medische opvang en behandeling om deze trauma's te behandelen. Ik had meer dan 40 jaar nodig om van deze "verbeesting" af te geraken.
Dit was erger dan mijn gevangenisperiode.

Leopold Claessens
23/06/1924
B-54541

[Narcolepticus]

Heb je meer informatie over de 'Tunnels en de hel van Dora' ?

[Peter M]

Heb je meer informatie over de 'Tunnels en de hel van Dora' ?

Als je het over het 'boek' hebt: het is een bundeling van 8 pagina'swaarin Claessens zijn verhaal van arrestatie en het regime in Dora beschrijft, zeer gelimiteerd uitgegeven (samengesteld in 2003). Later komt er misschien een volwaardig boek van.

Over Dora (bij Nordhausen), een bijkamp van Buchenwald waar ze V-bommen assembleerden, is al wel wat geschreven, als je info zoekt mbt het kamp zelf.

[Narcolepticus]

Ok, bedankt, dus een slavenarbeidersfabriek