Victoria noodbiscuits in de kazematten

Over het hier en nu (nieuwsberichten, actualiteiten en dergelijke, in relatie met WOII)
Plaats reactie
Gebruikersavatar
Roel R.
Lid
Berichten: 5675
Lid geworden op: 21 sep 2003, 01:50
Contacteer:

Victoria noodbiscuits in de kazematten

Bericht door Roel R. »

Victoria noodbiscuits in de kazematten
Maastricht -

Clark Gable op de Markt en boter smokkelen over de grens. Gemengd dansen bij de Berchmans en provo-acties rond de Mestreechter Geis. De jaren vijftig en zestig in Maastricht waren helemaal niet saai. Vandaag aflevering 9: de Koude Oorlog.
,,De Russen komen!'' Het is een veelgehoorde kreet in de jaren vijftig, waarin een collectieve angst voor oorlog heerst. Het wantrouwen jegens het 'rode gevaar' is na het trauma van WOII groot; de spanning tussen Oost en West is zo groot dat bisschop Lemmens in 1956 zelfs met de Noodkist van Sint Servaas de stad door gaat op bidtocht tegen de communistische dreiging.

De Nederlandse bevolking moet gemobiliseerd worden. Om de moraal hoog te houden, om voorbereid te zijn op de strijd, om de vijand af te schrikken. De organisatie Bescherming Bevolking (BB) wordt opgericht in 1952 met als belangrijkste doel rampenbestrijding. De luchtbeschermingsdienst heeft in WOII jammerlijk gefaald. Er moet een deugdelijk alarmeringssysteem komen, evacuatieplannen, brandbestrijding, schuilkelders en vooral: goede voorlichting. De bevolking moet met BB-propaganda 'stormrijp' gemaakt worden. ,,Verdedig je eigen hachje en je eigen boeltje.''

In Maastricht wordt voortvarend gewerkt aan de oprichting van de BB. Het is een complexe, professionele organisatie met vele hiërarchische lagen, tientallen functies. Van pionier tot pompbediende. De rampenbestrijding is tot in detail geregeld. Elke wijk, elk huizenblok zelfs heeft een hoofd. De schuilkelders in de stad worden ingericht om chemische en later ook atoomaanvallen te kunnen weerstaan. Met luchtfilters, eigen stroomvoorziening, waterzuivering en rantsoenen Victoria noodbiscuits. Aanvankelijk worden met name schuilplekken uit de oorlog gebruikt, zoals de schuilkelder in de kazematten onder het Goeman Borgesiusplantsoen. Later wordt bij nieuwbouwprojecten rekening gehouden met atoomaanvallen. Zo was de laagste verdieping van de Vrijthofgarage vroeger in een mum van tijd om te bouwen tot bomvrije plek. En ook de fietstunnel bij de Van Akenweg onder het spoor in Wyck is in geval van gevaar met speciale kluisdeuren afsluitbaar.

Het provinciebestuur laat een crisis-bestuurscentrum in Fort Willem bouwen, inclusief slaapkamer voor de gouverneur. De gemeente zetelt in een kazemat aan de Cabergerweg en in de Cannerberg is een commandopost voor de lucht- en landstrijdkrachten van Noord-West Europa. Met name deze militaire bunker brengt de nodige geheimzinnigheid met zich mee, de wildste verhalen doen de ronde in de stad. De waarschuwingsborden 'Verboden toegang op grond van de wet staatsgeheimen' maken het nog mysterieuzer. Zitten er kernkoppen in de berg? Jos Notermans, die zich verdiept heeft in het Koude Oorlog-verleden van de stad, kan zich het geroezemoes over de Cannerberg nog goed herinneren. ,,Het was ook een hele geavanceerde militaire commandopost. Een soort James Bond wereldje onder de grond.''

In de Maastrichtse schuilkelders is plek voor ongeveer 10 procent van de bevolking. ,,Dat was natuurlijk een druppel op de gloeiende plaat'', zegt Notermans. ,,Het blijft arbitrair. Als je niks doet overleeft niemand, maar wat doe je met de mensen waar geen plek voor is?'' De communistenangst zorgt ook voor een bloeiende handel in privé schuilkelders. Zo zijn er betonnen prefab bunkers leverbaar om in de achtertuin in te graven; na het tekenen van de vrede zijn ze te gebruiken als zwembad. En voor diegenen die thuis dekking moeten zoeken heeft de BB allerlei handige tips. Folders en films met aanwijzingen om de overlevingkansen te vergroten. Zoals: spring bij een atoomaanval twee stappen achteruit of duik desnoods in een sloot of vijver om aan de hittestraling en radioactiviteit te ontkomen. De brochure 'Wenken voor bescherming van uw gezin en uzelf' - die huis aan huis wordt verspreid - zorgt voor ophef en hilariteit. Befaamd is het advies om desnoods onder het bureau te duiken om aan de fall out te ontsnappen. Notermans: ,,Het heeft enorm op de lachspieren gewerkt. An sich was het geen slecht advies, maar men heeft dat in het hele land geridiculiseerd en dat is in feite de ondergang van de hele BB geweest.''

Achteraf gezien was de organisatie gedoemd te mislukken. Er was simpelweg te weinig budget beschikbaar gesteld voor een geloofwaardige rampenbestrijding. De uniformen waren sullig, het imago knullig. Ook al ging het om een zaak van leven en dood, de burgerbevolking kon niet massaal gemotiveerd worden om mee te werken. Wat valt er nu daadwerkelijk te doen tegen een atoomaanval? De BB was er vooral voor psychologische oorlogsvoering. De Rus imponeren, de Nederlander kalmeren. Notermans: ,,Het tragische van de BB is dat de organisatie zichzelf wat voorbij gelopen is.'' De BB-geschiedenis is nog zichtbaar in Maastricht. De schuilkelder onder het Goeman Borgesiusplantsoen is zo goed als intact en heeft een museale functie. En in het Wittevrouwenveld staat nog een laatste exemplaar van de oude sirenes die de Maastrichtenaren moesten waarschuwen. De Russen komen!
Een interessant artikel over een voor veel jongere mensen onbekend gevolg van de oorlog. De burgerbescherming en de angst voor de Russen.
Plaats reactie