Ad blocker detected: Our website is made possible by displaying online advertisements to our visitors. Please consider supporting us by disabling your ad blocker on our website.
16 SEPTEMBER 2005 - KALLENKOTE - Het comité Oktober 44 Kallenkote heeft besloten de jaarlijkse herdenking van de in de oorlog gefusilleerden op 13 oktober voortaan te combineren met de nationale dodenherdenking op 4 mei. In een schrijven aan betrokkenen geeft initiatiefnemer Henk Bos aan dat de zesde herdenking in oktober vorig jaar, zestig jaar na de bevrijding, een waardig slot is geweest.
Het college van Steenwijkerland heeft inmiddels ingestemd met het integreren van de herdenking van de fusillade op de begraafplaats van Kallenkote, waar een herinneringsbord wordt geplaatst ter nagedachtenis aan het gebeurde op 13 oktober 1944 op het huidige oefenterrein van Defensie.
Op dit oefenterrein heeft toenmalig adjudant Henk Kruiter in 1976 een zwerfkei als gedenksteen geplaatst. Later zijn hierop kruisen aangebracht en op initiatief van de nabestaanden een steen met hun namen. Ook is op de weg Kallenkote bij de toegangsweg naar het gebied een informatiepaneel en bewegwijzering geplaatst. Inmiddels heeft Pier Schipper, kleinzoon van één van de zes gefusillieerden, een website (http://www.kallenkote.info) gemaakt met daarop alle door historicus Henk Spreen verzamelde informatie.
Op het Defensieterrein kwamen ook zeven bemanningsleden van een Engelse bommenwerper om en liepen vijf Nederlandse geheim agenten in het kader van het Englandspiel in de val van de Duitse bezetters.
De Engelse vliegers zijn eveneens begraven op Kallenkote en worden herdacht op de vierde mei.
Op de oude begraafplaats zal nu een herinneringsbord worden geplaatst ter nagedachtenis aan de zes tijdens een wraakactie gefusilleerden: Frits ten Berge (destijds 21 jaar), Hendrikus Bos (36), Ulke de Jong (47), Pier Schipper 43), Emmanuel Verveer (35) en Johannes de Vries (24).
Namens het comité Oktober 44 wordt hier tijdens de dodenherdenking in mei een korte rede gesproken.
Zes gefusilleerden
FRITS TEN BERGE, HENDRIK BOS, UILKE DE JONG,
PIER SCHIPPER, EMMANUEL VERVEER en JOHANNES DE VRIES.
Een geschiedenis
Op 4 oktober 1944 vindt in Steenwijk een razzia plaats met als doel jonge mannen op te pakken om die tewerk te stellen op het vliegveld bij het Drentse dorp Havelte. Om dat te omzeilen duiken Johannes de Vries en zijn aanstaande zwager Frits ten Berge onder bij de familie Bos aan de Wolterholten in Steenwijkerwold.
Een week later krijgt Pier Schipper, die in Steenwijk woont, 's avonds bezoek van twee mannen. Ze doen zich voor als 'ondergrondsen' en komen vragen om voedsel bestemd voor onderduikers (Pier is slager van beroep). Daar ontmoeten ze ook Uilke de Jong, de zwager van Pier, die er ondergedoken was. Als ze horen dat Uilke geen persoonsbewijs of stamkaart heeft, haalt de een een blanco stamkaart tevoorschijn en vult die in op naam van Uilke; het persoonsbewijs krijgt hij zo snel mogelijk. Daarna vertrekken de twee, met brood, vlees en worst.
De volgende dag valt de Sicherheitsdienst binnen. Als Uilke zijn stamkaart laat zien, blijkt deze vals te zijn. Daarop doorzoeken de Duitsers het huis en worden Pier, zijn vrouw Dirkje en Uilke meegenomen naar de Johan van de Kornputkazerne.
Op diezelfde avond, 11 oktober, kloppen de Duitsers ook aan bij de familie Bos in Steenwijkerwold. Ze zijn op zoek naar de knecht van Bos, Jannes de Vries, die daar inwoont. Deze is op dat moment echter niet thuis. Scharführer Johannes Jürgensen gelast daarop een huiszoeking waarbij Johannes de Vries en Frits ten Berge worden gevonden en meegenomen worden naar de Johan van de Kornputkazerne.
Een dag later meldt Jannes de Vries, met alle risico's voor hemzelf, zich bij de kazerne; hij wil niet dat Hendrik Bos slachtoffer wordt van de ontstane situatie. Maar deze wordt in de loop van de dag alsnog opgepakt. Jannes, die in de loop van de middag weer bij de boerderij van de familie Bos terugkomt, vertelt dat hij Hendrik in de kazerne nog had gezien.
In de kazerne zit ook Emanuel Verveer gevangen. Hij is technisch ingenieur, en werkte bij een Nederlands bedrijf dat werk deed voor de Wehrmacht. Bij zijn arrestatie in Zwartsluis, had hij geheime notities bij zich van de IJsselstelling. Maar ook al was hij niet meer dan een ondergedoken jood, dan was dat al aanleiding genoeg om hem vast te zetten.
Wat er verder gebeurd is, weten we alleen door de procesverslagen van na de oorlog. Op 13 oktober worden zes celnummers willekeurig gekozen en die zes mannen worden naar de schietbaan van Kallenkote overgebracht. Ze worden op een rij gezet en Hauptscharführer Habener, de leider van het executiepeloton, leest het Niedermachungsbefehl van Hans Albin Rauter, de Höhere SS- und Polizeiführer in Nederland, voor. Als reden voor executie wordt 'verboden wapenbezit' genoemd. Een paar minuten later worden de mannen gefusilleerd.
Kort daarna krijgt Jan Hendrik van Dalen, een boer die op een naburig land aan het werk is, opdracht om de zes lichamen van de schietbaan te halen en naar de begraafplaats in Kallenkote te vervoeren.
