Ad blocker detected: Our website is made possible by displaying online advertisements to our visitors. Please consider supporting us by disabling your ad blocker on our website.
De Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) heeft een commissie onder leiding van historicus Hermann von der Dunk opdracht gegeven om het oorlogsverleden van P.J. Meertens te onderzoeken.
door Marianne Wilschut
Aanleiding voor het onderzoek naar de oud-directeur en naamgever van het Meertens Instituut - voor onderzoek en documentatie van de Nederlandse taal en cultuur - is een verzoek van de socioloog Hans Derks. In zijn boek Deutsche Westforschung. Ideologie und Praxis im 20. Jahrhundert constateert Derks dat Meertens net als zijn baas, hoogleraar Jan de Vries, regelmatig contacten onderhield met hoge SS-officieren. Meertens zou hun zijn diensten als volkskundige hebben aangeboden. Volkskunde werd door de nazi's gebruikt als legitimatie voor hun rassentheorieën en kreeg om die reden na de oorlog de reputatie van een 'bruine' wetenschap.
Over het oorlogsverleden van Meertens - meneer Beerta in Voskuils Het Bureau - is al het een en ander bekend. Zo is hij een tijdje lector geweest voor de Kultuurkamer, waarvan kunstenaars lid moesten worden als ze wilden blijven werken. Het gangbare beeld is dat Meertens, toen steeds meer duidelijk werd over de jodenvervolging, afstand nam van de nazi's en zijn nationaal-socialistische collega De Vries. Ook werd hij actief voor het verzetsblad De Vonk.
Derks, die voor zijn boek onder meer onderzoek deed in het archief van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), is echter van mening dat Meertens na de oorlog heeft geprobeerd zichzelf schoon te wassen. Het schrijven voor De Vonk beschouwt hij als 'een opportunistische daad op een moment dat duidelijk was dat de Duitsers de oorlog zouden verliezen'.
Volgens Derks waren de contacten van Meertens met de SS-officieren bekend bij het Meertens Instituut en het NIOD. Ze zouden door beide instellingen onder tafel zijn gemoffeld. Derks vindt het kwalijk dat het Meertens Instituut nooit afstand heeft genomen van het oorlogsverleden van zijn grondlegger en zelfs diens naam draagt.
Directeur Hans Bennis van het Meertens Instituut maakt zich vooralsnog niet druk over het onderzoek. Hij vindt het goed dat de commissie is ingesteld: 'Dat verschaft eens en voor altijd duidelijkheid.' Dat Meertens contacten onderhield met SS-officieren was volgens Bennis onvermijdelijk voor iemand in zijn positie. 'Mocht de commissie nou echt enorme fouten van Meertens ontdekken, dan zouden we kunnen overwegen om de naam van het instituut te veranderen. Voorlopig zie ik geen aanleiding om de verlichte letters op ons gebouw te slopen.'
De Commissie-Meertens is vlak voor de zomer opgericht. Naast Hermann von der Dunk zijn UvA-hoogleraar holocaust- en genocidestudies Johannes Houwink ten Cate en politicoloog Ido de Haan van de Universiteit Utrecht lid. Emeritus hoogleraar Von der Dunk kon nog niet zeggen wanneer zijn commissie klaar is met het onderzoek.
Is dat nu niet hetzelfde als met Jan Campert gebeurt.
Alleen heeft hier een medewerker van het Haagse Gemeentearchief een onderzoek laten doen.
Ook i.v.m. de tenaamstelling van de Jan Campert Stichting.
