Tony Van Dijck - uitzending 26 februari 2004
Op 4 april 1947 veroordeelt het Krijgshof van Antwerpen de vijfentwintigjarige Tony Van Dijck een eerste keer tot de doodstraf. Eén jaar later wordt de laatste leider van de Algemene SS Vlaanderen die medeverantwoordelijk is voor de tegen partizanen én burgerbevolking gerichte razzia's in Lamain, Hertain, Tournai, Bree, Peer, Meeuwen, Guitrode, Wijshagen en vooral Meensel-Kiezegem ook door het Krijgshof van Brussel tot de dood met de kogel veroordeeld. Maar het vonnis wordt niet voltrokken. Van Dijck komt er vanaf met 17 jaar cel.
Op zijn 22ste wordt Van Dijck - op voorspraak van Heinrich Himmler zelf - benoemd tot vijfde (en laatste) Standartenführer (het equivalent van kolonel) van de gevreesde 'Flämische Allgemeine SS'. De benoeming van de jonge Tony Van Dijck is een weldoordachte zet van de Duitse SS-leiding. Begin 1943 is het Belgische verzet begonnen met het plegen van aanslagen op (militaire) collaborateurs en hun familie. En omdat het Duitse militaire bestuur in België volgens de nazi's niet hard genoeg optreedt, wil de SS een 'sterke man', die volledig de lijn van de SS volgt, een leidersfiguur die met ijzeren hand en zonder scrupules terugslaat.
Van Dijck is zo'n figuur. Onder zijn leiding - vanuit zijn 'Dienststelle' aan de Brusselse Van Orleystraat - begint de Algemene SS Vlaanderen met bloedige vergeldingsmaatregelen. Bij de allereerste van die acties, in het politiecommissariaat van Vorst, executeert Van Dijck zelf drie agenten. Het is het startschot van een lange en bloedige reeks represailles. Om deze vergeldingen uit te voeren, wordt zelfs een apart korps opgericht, het zogenaamde 'Veiligheidskorps' van Robert Verbelen.
Het doodvonnis voor Tony Van Dijck werd nooit uitgevoerd. In 1957 werd de 'Standarteführer der flämische Algemeine SS' als één der laatste incivieken begenadigd en enkele jaren later vrijgelaten. Hij vestigde zich in Mortsel - met een historisch cynisme op de door de geallieerden in 1943 gebombardeerde 5 april Warande. De oneindige schuldenlast van de (SS-) geschiedenis en de hem persoonlijk ten laste gelegde moorden en vervolgingen ten spijt, noemt de nu 82jarige 'Obersturmführer' Van Dijck zich nog altijd... 'een echte SS-man'.
In 'Alleen de Almachtige zal oordelen over mijn schuld ' getuigt hij voor de eerste keer openlijk over zijn oorlogsjaren. Toch is het portret van Tony Van Dijck allesbehalve een biecht. Van Dijck hangt weliswaar niet langer volledig het nationaal-socialistische gedachtegoed aan, maar hij is een overtuigde SS-man gebleven. In die zin is hij niet Adolf Hitler, maar veeleer Heinrich Himmler trouw gebleven. Het elitarisme en sektarisme van de SS, de cultuur van geweld en terreur die de SS-divisies en - soldaten hebben uitgedragen en vooral het racistische, op superioriteit gebaseerde gedachtegoed van de SS zijn waarden die de gewezen SS-kolonel Van Dijck ook nu nog met zich meedraagt.
Daar waar vele van zijn nog in leven zijnde medestanders hun idealen hebben opgegeven of officieel loochenen, is Van Dijck 'zijn eer' trouw gebleven. Hij lijkt het prototype van de onwrikbaar fanatieke 'SS - man'. Dat levert in deze Histories bij momenten weerzinwekkende retoriek op. Maar de terugblik op zijn verleden is ook een poging tot inzicht waarom een 'gewone' Antwerpse jongen op zijn achttiende besloot een volgeling van de meest gewelddadige paramilitaire nazi-organisatie te worden, om enkele jaren later in diezelfde organisatie een gruwelijke rol te gaan vertolken. Van Dijck doet zijn verhaal zonder spijt of berouw. Het schokkende karakter van zijn relaas zal wellicht oude wonden openrijten bij mensen die met de vergeldingsacties te maken hebben gehad, maar als getuigenis van een oorlogsmisdadiger die uit zijn verleden niets geleerd en niets begrepen heeft, is het een historisch document, een aanklacht en een niet mis te verstane waarschuwing tegen elke extreemrechtse ideologie.
Je kan zelf lezen dat hij spijt heeft over de vermoorde politiemannen. En ik kan je zeggen dat hij wél spijt heeft gehad over zijn oorlogsverleden. Maar een algemene spijt, kort na zijn vrijlating. Eigenlijk meer soort depressie, wat meer dan één gevangene overkomt nadat hij lang heeft vastgezeten. Moeilijk uit te leggen maar ik geloof dat de meesten het wel snappen. Verder wil hij helemaal geen amnestie meer, de titel van deze discussie is weer compleet gemisinformeerd. 
