Een klein jaar geleden kwam ik in het bezit van een Sovjet soldatenpas (zie pagina 10 van deze verzameltopic). Uiteraard was de eerste gedachte die in mij opkwam of van wie deze pas afkomstig kon zijn en welk verhaal er achter kon zitten. Nu ken ik iemand die de Russische taal spreekt en het één en ander voor mij kan vertalen maar de soldatenpas bleek vol te staan met militaire termen. Een onmogelijke opgave voor iemand die weliswaar de Russische taal spreekt maar geen verstand heeft van aanduidingen en termen zoals gebruikt door het Sovjet leger. De vertaling van de soldatenpas vroeg dus om een meer deskundige aanpak. De deskundige was in dit geval Paul Schmitt, uitgever van o.a. het boek The comprehensive guide to Soviet orders and medals. Volgens zijn bevindingen heeft de pas ooit toebehoord aan een doorsnee WOII Sovjet infanterist en is de pas naar zijn mening ook aan de “lichte kant” qua informatie. Misschien niet zo’n interessant stuk voor Paul Schmitt maar mijn mening is dat ook deze “lichte” soldatenpas het één en ander verteld over één van de vele soldaten uit het Rode leger. Ook dit verhaal, hoe onbeduidend het misschien ook mag zijn is toch een onderdeel van de geschiedenis van WOII. Het verhaal achter de Sovjet soldatenpas;
Pagina 2 en 3 van de soldatenpas (Красноармейская книжка) bevatten het personalia van de betreffende soldaat. Om de privacy van de betreffende soldaat enigszins te beschermen, vermeld ik hierbij alleen z’n voornaam. De soldatenpas staat op naam van soldaat Pavel, geboren in 1912 in een dorp in het zuidoosten van de Oekraïne. Bij het uitgeven van deze pas op 6 november 1945 diende Pavel als infanterist (specialisatie code 1) bij het 512e luchtmacht ondersteuningsbataljon van het 14e Luchtleger in het militaire district van Lvov (West Oekraïne). Van beroep was Pavel een collectieve boer. Een veel voorkomend beroep in de voormalige Sovjet Unie van vlak voor WOII waar toen zo’n driekwart van de bevolking op het platteland leefde. Pavel moet dus ook de zo gehate collectivisering van de boerenbedrijven, en de daar uit voortkomende hongersnood, welke werd opgelegd door het Stalin regime bewust hebben meegemaakt.
De soldatenpas is niet voorzien van een pasfoto. Iets wat niet ongewoonlijk is bij WOII gedateerde Sovjet ID documenten. Gedurende WOII hebben zo’n 30 miljoen Sovjet burgers een soortgelijk ID document gekregen. Dit zou dus betekenen dat er 30 miljoen foto’s gemaakt moesten worden. Hier had men noch de tijd noch de middelen voor om dit uit te kunnen voeren.
Op pagina 5 van de pas staan de legeronderdelen vermeld waarbij Pavel gedurende zijn diensttijd heeft gediend. Pavel werd gemobiliseerd op 9 september 1943 en diende tussen 13 september 1943 en 23 februari 1945 bij de 2e compagnie van het 2e bataljon van het 265e Gardisten infanterie regiment van de 86e Gardisten infanteriedivisie (4e Oekraïense Front). Toen Pavel gemobiliseerd werd was hij zo’n 31 jaar oud. De reden waarom Pavel ondanks zijn hogere leeftijd in september 1943 toch werd gemobiliseerd kan zijn omdat hij gerekruteerd werd door de 86e Gardisten infanteriedivisie die hoogstwaarschijnlijk eind augustus 1943 zijn dorp heroverde op de Duitsers. Wanneer een stad of dorp werd heroverd door het Sovjet leger dan was het normaal dat het leeftocht verkreeg van de plaatselijke bevolking. Ook werd er dikwijls gerekruteerd onder de plaatselijke bevolking in de bevrijde gebieden behorende tot de Sovjet Unie. Dienst weigeren stond gelijk aan verraad en werd dus met de dood bestraft.
Tot aan februari 1945 heeft Pavel gediend bij het 265e Gardisten regiment behorende tot de 86e Gardisten infanteriedivisie. De 86e Gardisten infanteriedivisie werd op 16 april 1943 geformeerd uit de 98e infanteriedivisie. Deze 98e infanteriedivisie kreeg de titel van gardisten infanteriedivisie door haar aandeel in de slag om Stalingrad. De 86e Gardisten infanteriedivisie bestond uit het 260e,263e en 265e Gardisten infanterie regiment tezamen met het 191e Gardisten artillerie regiment en droeg de eretitel; 86e Gardisten infanteriedivisie “Nikolaevskaja” in de Orde van de rode banier.
Vanaf de zomer van 1943 nam de 86e Gardisten infanteriedivisie deel aan de herovering van het uiterste zuiden (kustgebied Zwarte Zee) van de Oekraïne. Het is dus zeer aannemelijk dat in deze periode eenheden van deze infanteriedivisie het dorp van Pavel heroverden en hem mobiliseerden (rekruteerden!) voor het Rode leger. Met de 86e Gardisten infanteriedivisie heeft hij in de herfst/winter van 1943/44 deel genomen aan de slag om de Dnjepr. Deze slag was qua omvang vergelijkbaar met die van Stalingrad. In deze periode pendelde de 86e Gardisten infanteriedivisie tussen verschillende legereenheden. De reden hiervoor zou zijn geweest omdat de infanteriedivisie goed presteerde en daarom op plaatsen werd ingezet waar de gevechten het hevigst waren.
Augustus 1944, het Rode leger in actie in Roemenië.
Tussen maart en september 1944 werd de divisie ingedeeld bij de 5th Shock Army (is dit te vertalen in stoottroepen?!) waarbij ze deelnam aan de vernietiging van het 6e Duitse leger in Roemenië in augustus 1944. In september 1944 werd de divisie ingedeeld bij het 10e Gardisten infanteriekorps van het 46e leger. Hierin verbleef de divisie tot aan het einde van de oorlog. Met het 46e leger nam de divisie deel aan de verdere herovering van Roemenië, Bulgarije en Joegoslavië.
15 September 1944, intocht van het Sovjet leger in Sofia, Bulgarije.
30 Oktober 1944, Eenheden van het Sovjet leger steken in Joegoslavië een rivier over.
Aan het einde van de oorlog bevond de divisie zich ten noorden en westen van Wenen in Oostenrijk. Pavel zou aan deze laatste gevechten van de oorlog niet deelnemen. Volgens de aantekeningen in zijn pas was hij in de periode van 23 februari tot 26 juni 1945 herstellende in de veldhospitalen 3251 en 3921. Waarvan hij precies herstellende was wordt niet vermeld in de pas.
Na zijn herstelperiode diende Pavel van 27 juni tot 8 juli 1945 bij het 147e reserve infanterie regiment. Als laatste diende hij als infanterist van 10 juli tot 8 november 1945 bij het 512e luchtmacht ondersteuningsbataljon van het 14e Luchtleger in het militaire district van Lvov. In november 1945 werd hij vanwege z’n leeftijd (33 jaar) gedemobiliseerd.
Op pagina 7 wordt vermeld dat aan Pavel een standaard uniform is uitgereikt bestaande uit een kwartiermuts (Pilotka), een overjas (Sjinel) en een uniform (Gimnasterka + Sjarovar). Hoewel in de pas wel alle standaard uitrustingsstukken staan vermeld, kregen de soldaten dit meestal niet compleet uitgereikt. Dikwijls kregen de soldaten niet meer dan een uniform en een riem. Niet zelden kwam het voor dat soldaten hun eigen meegebrachte schoeisel onder het uniform droegen. Er zijn zelfs gevallen bekend dat Sovjet soldaten hun uniformen en uitrustingsstukken betrokken van hun gevallen kameraden. Zo was het hebben van een etensketeltje al een kostbaar bezit (zie pagina 1 van deze verzameltopic).
