Hoewel ik niet de indruk heb dat het veel mensen interesseert (yente en appelsap al helemaal niet, anders zouden ze toch wel reageren?) ben ik toch nog even verder gaan graven en ben een interessante website tegengekomen. Laten we eens stilstaan bij de 34.295 mensen die hun deportatie naar Sobibor niet overleefden...
Nederlandse overlevenden
Ongeveer een derde van de uit Nederland weggevoerde joden is in Sobibor omgebracht. Tussen maart en juli 1943 zijn negentien transporten vanuit Westerbork naar Sobibor vertrokken. De meeste van de 34.313 gedeporteerden zijn terstond vergast. Een paar honderd gevangenen zijn bij aankomst geselecteerd voor dwangarbeid in het kamp of in naburige kampen. Vrijwel allen zijn aan honger, uitputting of mishandeling omgekomen. Uit Sobibor zijn slechts achttien overlevenden teruggekeerd die vanuit Nederland zijn getransporteerd: drie mannen en vijftien vrouwen. Twee van hen, Selma Wijnberg en Ursula Stern, hebben daadwerkelijk in Sobibor verbleven, de overigen zijn enkele uren in het kamp geweest alvorens zij in de omgeving tewerk gesteld werden.
de transporten
dinsdag 2 maart 1943 1105 gedeporteerden geen overlevenden
woensdag 10 maart 1943 1105 gedeporteerden 13 overlevenden
woensdag 17 maart 1943 964 gedeporteerden 1 overlevende
dinsdag 23 maart 1943 1250 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 30 maart 1943 1255 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 6 april 1943 2020 gedeporteerden 2 overlevenden
dinsdag 13 april 1943 1204 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 20 april 1943 1166 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 27 april 1943 1204 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 4 mei 1943 1187 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 11 mei 1943 1446 gedeporteerden 1 overlevende
dinsdag 18 mei 1943 2511 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 25 mei 1943 2862 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 1 juni 1943 3006 gedeporteerden 1 overlevende
dinsdag 8 juni 1943 3017 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 29 juni 1943 2397 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 6 juli 1943 2417 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 13 juli 1943 1988 gedeporteerden geen overlevenden
dinsdag 20 juli 1943 2209 gedeporteerden geen overlevenden
Klik op de link voor namen, deportatiedatum en biografie van de overlevenden:
http://www.sobiborinterviews.nl/nl/nede ... erlevenden
Een impressie...
Na vier dagen kwamen de slachtoffers in het kamp aan. De ontvangst voorspelde niet veel goeds. Door mannen met gummistokken en zwepen werden zij uit de wagons geslagen. ‘Ik herinner me nog goed’, aldus Schelvis, ‘hoe mijn schoonvader een geweldige slag met een zweep over zijn rug kreeg.‘ De gevangenen moesten naar een grote barak lopen en daar alle brood- en rugzakken, jassen en mantels neergooien op grote hopen. ‘Voor ik het eigenlijk besefte werden de vrouwen van de mannen gescheiden. Ik kon Chel niet eens meer kussen en omkijken mochten we niet.’ Schelvis heeft zijn vrouw niet meer teruggezien.
De kamp-SS’ers riepen dat zij werkkrachten nodig hadden en Cohen gaf zich op als metaalarbeider. Samen met de andere geselecteerden werd hij de trein weer ingedreven en werd op transport gesteld naar het kamp Lublin-Majdanek. Inmiddels waren de overige gevangenen Sobibor binnengevoerd. Zieke en invalide gevangenen waren eerder al op kiepkarretjes gehesen en over een smalspoor regelrecht naar het zogenoemde Lager III gereden. Niemand van het transport wist dat zich in dit afgeschermde deel van het kamp de gaskamers en de executieplaats bevonden. Hier werden de kiepkarren uitgeladen en de slachtoffers doodgeschoten; de lijken werden in een enorme grafkuil geworpen. De andere gevangenen werden de gaskamers ingedreven. ‘Als ik had geweten, wat zich daar in het kamp intussen afspeelde’, aldus Cohen, ‘had ik getracht daar te blijven en was ik niet teruggekomen, want mijn vrouw en kind zijn er om het leven gebracht. Mijn familie is praktisch totaal uitgeroeid, zodat het leven voor mij zo waardeloos is geworden. Ik was zo echt gelukkig.’
Na aankomst in Sobibor werden degenen die konden lopen naar een open barak in het kamp gedirigeerd, terwijl de ouderen die niet vlug genoeg meekonden de trein uitgesmeten werden. Wie niet kon lopen, werd op kiepkarretjes geladen en over een smalspoor het kamp ingereden. Cato en een groepje andere ongehuwde meisjes werden geselecteerd voor werk in een ander kamp. Getrouwde vrouwen dienden van de kamp-SS’ers maar liever bij de kinderen te blijven.
‘Wij werden daar geselecteerd, 30 meisjes en 44 mannen zijn er uit gehaald’, verklaarden de beide vrouwen in 1946. Zij hebben nog wel gezien hoe de invaliden en ouderen van hun transport op kiepkarretjes werden gehesen en over een smalspoor verder het kamp in werden gereden. De kamp-SS’ers zeiden dat deze mensen naar het zogenoemde Lazarett werden overgebracht ter verpleging en verzorging. In werkelijkheid reden de lorries naar een deel van het kamp dat Lager III genoemd werd. Hier waren de gaskamers, maar er was ook een enorme kuil. De gevangenen moesten zich aan de rand ervan opstellen, waarna zij op bevel van de kamp-SS’ers door een executiepeloton bestaande uit Oekraïense bewakers werden doodgeschoten.
Sophie werd samen met andere Nederlandse vrouwen, onder wie Cato Polak, de gezusters Suze en Surry Polak, Bertha Ensel, Judith Eliazer en Jetje Veterman, [vanuit Sobibor] op transport gesteld naar Lublin. De aankomst in het kamp Lublin-Majdanek beloofde niet veel goeds. ‘Poolse vrouwen met gestreepte concentratiekampkleding hebben ons direct gewaarschuwd, dat het kamp slecht was en dat het te hopen was, dat wij er vlug zouden weggaan’, aldus Sophie. Gelukkig voor haar en de andere vrouwen werden zij kort na aankomst spoedig al weggevoerd naar het nabijgelegen werkkamp Lublin-Flugplatz. Hier werden zij meteen aan het werk gezet in de sorteerbarakken, waar de meisjes de kleding van de vermoorde joden moesten uitzoeken. Later kwamen er meer Nederlanders aan in het kamp, onder wie de zanger Jim Kleerekoper. Hij heeft veel gezongen voor de SS en kreeg daarvoor wat extra eten. Nadat hij van een vluchtpoging werd verdacht, ’is hij voor ons aller ogen opgehangen, nadat hij zijn eigen graf had moeten graven en zijn eigen galg had moeten oprichten’. Sophie was getuige van meer wreedheden tegen vooral mannelijke gevangenen, die vaak net zo lang werden afgeranseld tot ze aan hun verwondingen overleden.
