Mijn bidprentcollectie

[jurgen]

Een oorlog betekent menselijk leed, onnoemelijk veel menselijk leed. Eén van de redenen waarom ik bidprenten verzamel, is omdat de essentie van oorlog hier zo tot uiting komt. Dood, miserie en lijden bij de onmiddelijke betrokkenen en de nabestaanden.Ik heb al sinds het begin dat ik verzamelde enkele 'Sterbebilder' in mijn collectie gehad, maar het laatste halfjaar heb ik me er echt specifiek op toegelegd. Ik zal de interessantste hier af en toe posten.

Oohja, omdat tegenwoordig alles schaamteloos gekopiëerd wordt, post ik de prenten niet in hun geheel. Dan kunnen ze al niet ergens op één of andere verkoopsite opduiken, je weet immers nooit.


We beginnen even met wat algemene geografie:

Zoals je weet (of misschien ook niet) zijn bidprentjes een 'fenomeen' dat voornamelijk in katholieke gebieden voorkomt. Zo kom je ze heden ten dage nog altijd tegen in het overwegend katholieke Vlaanderen. Al is het dan nog vrij streekgebonden, Frankrijk en Polen waren/zijn bv. ook altijd vrij katholiek maar daar komt het veel minder of zelfs helemaal niet voor.

Echt veel bidprentverzamelaars zijn er niet, maar ik vermoed dat bijna iedereen wel eens één of meerdere prentjes gekocht of bekeken heeft. Vaak omdat het gaat om iemand die in de streek is gesneuveld, of in een veldslag/offensief dat je interesseert, die dezelfde voornaam/achternaam draagt of die in de buurt begraven is, het kan van alles zijn. Nu verzamel ik ze in allerlei categoriëen, en dat houdt ook in dat ik geïnteresseerd ben in de plek waar ze vandaan komen. Iets waar over het algemeen niet echt bij wordt stilgestaan.

Zoals wel opvalt wanneer je bidprenten bekijkt, komt het gros van deze uit Beieren. Beieren is, ook vandaag nog, erg katholiek en de traditie van het verspreiden van bidprentjes is daar sinds ongeveer 1860 erg ingeburgerd. Ook in Oberösterreich, overlappend met de Beierse Alpen en Passau, kwam dit veel voor, en ook van deze streek zie je er regelmatig verschijnen.

Op de onderstaande kaart zie je de Protestantse en Katholieke gebieden in Centraal-Europa weergegeven. Blauw is katholiek en rood is protestants. Ik heb bovendien de plaatsen aangeduid waar het drukken van bidprenten tijdens de jaren '40 gebruikelijk was. Beieren en Oberösterreich rechtsonder zijn de twee belangrijkste, deze vertegenwoordigen samen respectievelijk zo'n 65-75% en 10-15%. Verder hebben we ook het Westen van Nord-Rhein Westphalen, de Oostkantons (vooral Sankt-Vith en Malmedy), de meer noordelijke delen van Rheinland-Pfalz en hier en daar in Baden-Württemberg, vooral westelijk rond Rhein en Neckar. Meer naar het Noorden zie je in Niedersachsen ook nog een cirkel, prentjes uit deze streek zijn eerder schaars en die komen vrijwel allemaal uit de streek rond Vechta, meer bepaald Lohne (en Dinklage). De 'Ehemalige Ostgebiete' en ook vrijwel heel voormalig Oost-Duitsland zijn Protestants of atheïstisch. Een uitzondering is een klein gebied in het Noorden van Thüringen , namelijk Eichsfeld (rood omcirkeld).

[jurgen]

We zullen beginnen met een vroege. Een Wachtmeister (Feldwebel) die tijdens de Westfeldzug (en meer bepaald Fall Rot) sneuvelde. Het leuke aan deze prent is dat er een grote foto voorzien is waar het vroege uniform goed te zien is. (In uniformen zelf ben ik echter niet zo sterk, als iemand een idee heeft welk model dit exact is, dan hoor ik dat graag. ) Onderscheidingen kwamen zo vroeg in de oorlog nog amper voor, of het zou al betekend hebben dat hij deze tijdens de veldtocht in Polen heeft verdiend, wat vrij uitzonderlijk zou zijn.

Ook 'leuk' is dat die slachtoffer is geworden van een scherpschutter. De doodsoorzaak wordt niet zo vaak vermeld.

[jurgen]

Een mid-oorlogse prent nu, uit 1943. Erg sprekende foto van een 18-jarige knaap. Mooi ook dat je de ruwere stof van het uniform goed kunt zien.
Josef moet toendertijd een immens populaire naam geweest zijn, want het is zonder concurrentie de meest voorkomende. Volgens mijn statistieken droeg maar liefst 10,92 procent van de soldaten deze naam. In tegenstelling tot het vaak aangehaalde 'Fritz', dat amper 1,12 procent vertegenwoordigd.
Zoals gezegd komen de meeste van deze soldaten weliswaar uit Bayern/Oberösterreich (en ander katholieke gebieden). Dat de naam Josef hier een stuk meer zal zijn voorgekomen dan in de Protestantse en atheïstische gebieden staat buiten kijf.

[rammsander]

Mooi! "Mooi dat er toch iemand aan ze" Komt er bij in me op! JE ziet het niet al te vaak een gespecialiseerde collectie met bidprenten!

[jurgen]

De 'échte' oorlog begon op 22 juni 1941, met de invasie van de Sovjet-Unie. De verliezen van de veldtochten in Polen en het Westen zouden verschrompelen bij de slachtpartijen die vanaf dat moment plaatsvonden. Deze man stierf reeds de 'heldendood' op de eerste dag van Unternehmen Barbarossa, bij het oversteken van de grens bij Krystynopol in Galizien. Ook hier staat weer de exacte doodsoorzaak vermeld (Lungenschuß), toevallig.

[jurgen]

Mooi! "Mooi dat er toch iemand aan ze" Komt er in me op! Je ziet het niet al te vaak een gespecialiseerde collectie met bidprenten!

Inderdaad, ik heb de indruk dat bidprenten vaak nogal stiefmoederlijk behandeld worden. Naar mijn mening volledig onterecht.

De interesse hier is precies ook niet zo groot.
Ik zal er eens eentje uit de buurt opgooien dan. Deze kwam om tijdens gevechten om Dordrecht, ik vermoed door artillerie.

[michiel01]

Vaak zie je dat verzamelaars beginnen met papierwerk en dan zo "doorgroeien" naar uniformen, onderscheidingen. Echter vind ik de manier hoe jij het verzamelen van bidprentjes aanpakt van een hoog niveau. De bijna wetenschappelijke benadering is prijzenswaardig!

[coco]

Echt super hoe jij hiermee omgaat Jurgen!

[jurgen]

Het lijkt soms wel of er in Duitsland evenveel familienamen zijn als dat er mensen zijn. En op zich ligt dat er niet ver vandaan. Op een paar uitzonderingen na zijn er veel familienamen die door slechts een heel beperkt aantal mensen gedragen wordt (onder meer omdat veel namen naar een dorp of gehucht verwijzen, soms zelfs naar één bepaalde boerderij). Hieronder, ter info, de lijst met de 15 meest voorkomende familienamen in Duitsland.

Doordat er zoveel verschillende familienamen zijn is het moeilijk om echt een vergelijking te maken. Maar enkele zaken vallen wel op. Ten eerste het voorkomen van de naam Müller, of beter gezegd het gebrek daaraan. Amper 0,55% van de soldaten had deze achternaam. Erg weinig gezien het feit dat die in onderstaande lijst op nummer één staat. Veel frequenter zijn Maier(goed voor 1,10% en in al zijn schrijfvarianten 2,24%) , en in iets mindere mate ook Schmid.

1) Müller, Berufsbezeichnung
2) Schmidt, Berufsbezeichnung (alle homophonen Schreibvarianten zusammen ergäben Platz 1)
3) Schneider, Berufsbezeichnung
4) Fischer, Berufsbezeichnung
5) Weber, Berufsbezeichnung
6) Meyer, Berufsbezeichnung (alle homophonen Schreibvarianten zusammen ergäben Platz 2)
7)Wagner, Berufsbezeichnung
8 )Becker, Berufsbezeichnung, Wohnstättenname
9)Schulz, Berufsbezeichnung
10)Hoffmann, Berufsbezeichnung
11)Schäfer, Berufsbezeichnung
12)Koch, Berufsbezeichnung
13)Bauer, Berufsbezeichnung
14)Richter, Berufsbezeichnung
15)Klein, Eigenschaft („Der Kleine“)
30)Meier, Berufsbezeichnung
34)Maier, Berufsbezeichnung
39)Mayer, Berufsbezeichnung




Leonhard Mayr is overigens 'Inhaber der Nahkampfspange", wat op zijn foto ook mooi te zien is.

[jurgen]

Eén van mijn favoriete prenten, vooral vanwege de foto. Het gezicht van deze luitenant spreekt me erg aan, en bovendien draagt die en crusher. Dat heeft veel meer dan een gewone Schirmmütze vind ik.


Meyer

En een 'Meier'. Deze sneuvelde overigens in Bras, bij Bastogne gedurende het Ardennenoffensief. Hij ligt ook daar begraven maar de begraafplaats ontschiet me momenteel.
Net als de meeste prenten van '45 heeft deze geen ijzeren kruis meer. Soms werd alleen het hakenkruis weggelaten maar vaak ook het hele EK.




Dan hebben we het trouwens nog niet eens over alle varianten hierop, zoals Feichtmaier, Schmidmeier, Heinzlmaier, en ga zo maar door.