Pinksteren 1940

[Hans Hermans]

Vanuit Nieuw-Zeeland ontving ik vandaag een vreemd bericht. Op pinksterzondag 1940 zouden in de buurt van de Grebbeberg zo'n 300 Nederlandse soldaten door standrecht om het leven gekomen zijn. Ik denk eerder aan fictie dan aan factie. Waar is dat bericht al eens eerder opgedoken en wat kunnen we eraan doen?

[Bert-Jan]

nog nooit wat over gehoord of gelezen.

heb je dat berichtje zo bij de hand?

[Hans Hermans]

Dag Bertjan,

Ik ontving het onderstaand bericht uit Nieuw-Zeeland. Ook ik heb nog nooit eerder iets hierover gelezen.
Het boek 'De Zwarte Politie' ken ik niet.
Met vriendelijke groet, Heemkundige Historie Hans Hermans Heerlen (19 april 2012)

>>>>>>>>>>>>>>>>>Lees verder

Op pinkstermorgen 12 Mei 1940 bij Rhenen,waar honderden militairen huilend, schreeuwend, apathisch uit de loopgraven vluchtten, en later door de marechaussee district Arnhem onder bevel van kapitein Gelderman,werden neergeknald. Zo,n 300 lichamen lagen daar de volgende morgen.Gelderman werd later onderscheiden met de hoogste onderscheiding, de Militaire Willems-Orde. Lees het na in het boek De Zwarte Politie 1940-1945 bladzijde 15,16 en 17.:Einde van de ingezonden letter.De reden dat ik er zo ondersteboven van ben is dat ik er nooit iets van gehoord heb. Ik heb wel eens gelezen over een sergeant die weg liep voordat de duitsers era an kwamen. Maar het neerschieten van 300 soldaten zonder een krijgsraad beslissing is voor mij onmogelijk te begrijpen. Ik woonde naast een kruidenier ,die een winkel had en 4 dochters, zoals mijn vader die zijn dienstplicht vervulde in 1930, en in 1939 werd opgeroepen terwijl hij 3 kinderen had met mij de oudste (7 jaar).Hij was in de veldartilletie,en in het book (de strijd voor Den Haag ) is er een foto, waarop hij op een kanon zit van 1896. Zij moesten dan vechten tegen SS troepen enz. enz. (...)

[Jabnus]

Als ik me niet vergis is deze bron enigzins uit zijn verband gerukt en niet volledig.

Stomtoevallig heb ik het aangehaalde boek vorige maand gelezen, vandaar dat de passage nog bekend voorkomt. De bron gaat (uit mn hoofd) over Nederlandse soldaten die tijdens de Duitse inval in paniek wegvluchten voor aanstormende Duitse troepen en daarbij een speciale politie eenheid belemmeren om een strategisch belangrijke brug te verdedigen voor de aankomende Duitsers die men elk moment verwacht. Er werd door de leider van deze politiegroep aangegeven dat hij een aantal machinegeweren over de brug had gericht (iets in die geest) om in geval dat de Duitsers er aankwamen hun meteen neer te kunnen schieten. Hij heeft ook aangegeven dat als de vluchtende Nederlandse soldaten die brug zouden blokkeren het vuur geopend zou worden vanwege het gevaar dat zij anders veroorzaakten. Zij werden dus gewaarschuwd om stelling te nemen en te helpen met verdedigen. Ze negeerden het bevel van een superieur echter en op dat moment brachten ze door hun deserteren de brug in gevaar waardoor de Duitsers de kans hadden als er niet direct actie werd ondernomen een strategisch belangrijke positie in te nemen. Nadat duidelijk was dat ze niet luisterden stormden ze de brug over, daarna werd noodgedwongen het vuur geopend door de politie (op eigen deserterende troepen!) en sneuvelden er inderdaad 300 Nederlanders.

Ik heb het boek zelf niet bij de hand momenteel (ben niet thuis), maar meen dat het iets was zoals hierboven omschreven. Ik kan eventueel na het weekend een scan maken van dit stukje en het posten. Het stukje staat me nog zo goed bij omdat ik het ook vreemd vond dat Nederlanders op eigen troepen het vuur openden. In het leger zijn orders echter orders en zal waarschijnlijk het algemeen belang van de Nederlandse veiligheid zwaarder hebben gewogen dan dat van deserteurs? Als ik me niet vergis staat in hetzelfde hoofdstuk ook aangegeven dat er tijdens de Duitse inval een enorme verwarring optrad aan Nederlandse zijde, met leger- en politieonderdelen die elkaar soms tegenwerkten en word dit zieke voorbeeld aangehaald om dat te illustreren.

mvg,
Gaston

Ps: het boek is een aanrader voor iedereen die interesse heeft in de rol van de Nederlandse politie tijdens de oorlog. Er staan zeer veel redelijk onbekende feitjes in die ook helpen om andere gebeurtenissen tijdens de oorlog beter te begrijpen.

[Bert-Jan]

wat ik weet zat daar op 13 mei 1940 de marechaussee bij dat viaduct. En is is inderdaad geschoten op Nederlandse soldaten maar 300? en zijn geloof ik 424 soldaten gesneuvelt op de Grebbeberg. Dat zou dan betekenen dat het meerden deel zou zijn gesneuvelt door eigen vuur?

[asjemenou]

Van dit voorval heb ik ook nog nooit gehoord. Ook het boek "De zwarte politie" is mij onbekend.

Wat de weggelopen sergeant betreft, hiermee bedoel je vast sergeant Chris Meijer. Zie; http://nl.wikipedia.org/wiki/Chris_Meijer .

Ook is mij nog een geval bekend van een standrechtelijk doodgeschoten Nederlandse vaandrig die Duitse sympathieën zou hebben gehad. Op 14 mei zou hij hebben getracht te deserteren en vroeg aan burgers waar hij zich kon verbergen. Nog voor hij kon onderduiken ontmoette hij een Nederlandse soldaat die bezig was om zijn lekke fietsband te repareren. Na een kort onderhoud schoot hij de soldaat neer. Wellicht deed de deserterende vaandrig dit omdat hij bang was dat de soldaat hem zou verraden. De zaak werd bekend, de vaandrig (in burgerkleding) kon worden gearresteerd. Na de capitulatie van het Nederlandse leger maar nog voor dat de Duitsers arriveerden werd de vaandrig standrechtelijk doodgeschoten.

Wat het voorval bij het spoorwegviaduct betreft. Hier werden Nederlandse krijgsgevangenen door de Duitsers gebruikt als menselijk schild.
In de nacht van 12/13 mei 1940 had Obersturmbahnführer Wäckerle zich met een compagnie door de Nederlandse stoplijn geslagen. Hij trachtte hierbij om over het spoorwegviaduct te komen. Deze aanval werd echter afgeslagen door een 10 à 15 man sterke groep van de Marechaussee kapitein Gelderman. De SS soldaten van Obersturmbahnführer Wäckerle voerden in de ochtend van 13 mei een tweede aanval op het viaduct uit. Hierbij dwongen zij halfontklede Nederlandse krijgsgevangenen voor zich uit te lopen. De kapitein Gelderman liet toch het vuur openen. De Nederlandse krijgsgevangenen lieten zich hierop vallen om zo aan het vuur van hun kameraden te ontkomen. Het is mogelijk dat er hierbij enkele van hen zijn gesneuveld. De aanval van de Duitsers werd echter afgeslagen. (Bron; Grebbelinie 1940 - E.H. Brongers)

[Jabnus]

@Bertjan: goede toevoeging. Daar waar ik spreek van politie of politegroep, kan het heel goed zijn dat er inderdaad marechaussee moet staan. Het is uit mn hoofd getypt en aangezien het boek over de politie gaat heb ik dat wellicht verkeerd of te snel getypt.

[asjemenou]

Nog even een aanvulling op mijn eerdere reactie.
De verdediging van de Grebbeberg verliep vrij chaotisch voor de Nederlanders. Door de Duitse beschietingen vielen de verbindingen uit. Spoedig wisten de Nederlanders niet meer precies waar de Duitsers zich bevonden. Terwijl de ene post een witte vlag uithing, probeerde een andere post zich nog te verdedigen. Door de beschietingen, slechte communicatie onderling en een bestorming van zo'n 1500 geharde SS soldaten sloegen veel Nederlandse militairen op de vlucht.
De vluchters wilden in de meeste gevallen richting Rhenen vluchten. Om daar te komen moesten ze via een spoorwegviaduct. Op dit spoorwegviaduct was kapitein Gelderman van de Marechaussee geposteerd. Deze had als taak om de vluchtende Nederlandse militairen tegen te houden. In de avond van 12 mei kwam een groep van zo'n honderdvijftig man in wanorde de Grebbeberg afgestormd. Het bevel van kapitein Gelderman 'terug of er wordt geschoten' werd 20 van deze vluchtende Nederlandse militairen noodlottig. Door deze wanorde zag Obersturmbahnführer Wäckerle zijn kans schoon om door de Nederlandse stoplijn te breken. Hij probeerde eveneens met een compagnie over het spoorwegviaduct te komen. Hierbij gebruikte hij Nederlandse krijgsgevangenen als menselijk schild. Zoals ik al in mijn vorige reactie schreef liet kapitein Gelderman toch het vuur openen. De aanval van de SS soldaten werd door hem afgeslagen.
De Duitsers maakten op 11 en 12 mei zo'n 1500 Nederlandse militairen krijgsgevangen. In veel gevallen werden ze door de Duitsers gebruikt als menselijk schild.