Actie voor postuum eerherstel voor Poolse generaal
Gepubliceerd op: 21 juli 2004
Door HARRY VAN DER PLOEG
ARNHEM - Twee Arnhemmers hebben een actie ontketend voor postuum eerherstel voor generaal Stanislaw Sosabowski. De man, die leiding gaf aan de in bloed gesmoorde landing van Poolse para's bij Driel tijdens de Slag om Arnhem in 1944, verdient een hoge onderscheiding, vinden Andries Hoekstra en Frans Ammerlaan.
De Arnhemmers, oprichters van de Market Garden Foundation en de veelbezochte website http://www.marketgarden.com, hebben inmiddels goede contacten opgebouwd met de kleinzoon en achterkleinzoon van Sosabowski, respectievelijk Michael en Hal Sosabowski. "Zij volgen nu een parachutistencursus met de Sosabowski Division, een elite-eenheid van Poolse militairen genoemd naar de generaal", vertelt Hoekstra. "Later zullen ze het geleerde in de praktijk brengen met een paradropping tijdens de herdenking in Driel."
Hoekstra wijst erop dat de Poolse parabrigade van Sosabowski in 1944 stond te trappelen om de opstandelingen in Warschau te helpen tegen de Duitsers, maar dat ze die kans niet kregen. Churchill en Roosevelt hadden toen al besloten dat Polen zou worden opgeofferd aan de Sovjet-Unie. Een overwinning van de Polen op de Duitsers bij Warschau zou die plannen doorkruisen.
'Polen was voor de geallieerden een pain in the neck', schrijft historicus Norman Davies in het onlangs gepubliceerde standaardwerk Rising '44 The battle for Warsaw. "Ze hadden geen zin in problemen met Stalin, ze hadden zijn medewerking op alle fronten nodig."
Uiteindelijk leverden in Warschau tussen de veertig- en vijftigduizend Poolse verzetsstrijders 63 dagen strijd tegen de nazi's. Het Rode Leger stond aan de oever van de Wilna en keek toe hoe de stad op 2 oktober in de as werd gelegd.
Sosabowski's eerste Poolse parachutistenbrigade werd niet in Warschau ingezet om zijn landgenoten te helpen, maar in Arnhem, uitgerekend op een moment dat de slag daar allang verloren was. Journalist Bert Kerkhoffs noteerde na de oorlog de gevoelens van de Polen daarover. 'Wij moesten de Rijn oversteken naar Oosterbeek, toen de Britten de Arnhemse Rijnbrug en de veerpont naar Heveadorp al kwijt waren. Onze mannen zijn afgeslacht. Door de Duitsers, die ons stonden op te wachten en door de Engelsen, die wij te hulp moesten komen. Ze schoten op ons, hun bondgenoten omdat wij, Polen, andere uniformen en baretten droegen.'
Het Britse opperbevel zag Sosabowski als een lastpak omdat hij te veel te kritische vragen had durven te stellen over Operation Market Garden toen het nog louter een plan op papier was. Na de slag bereikten de verhoudingen tussen Sosabowski en het Britse opperbevel een dieptepunt.
Een groepje Engelse hoofdoffcieren deed het voorkomen alsof de Polen er schuld aan waren geweest dat generaal Roy Urquhart op donderdag 28 september 1944 het laatste bolwerkje van de Airborne Divisie rondom Hartenstein in Oosterbeek moest prijsgeven. Kort daarna werd Sosabowski van het bevel van zijn parabrigade ontheven. De generaal pikte dat niet en eiste een commisie van onderzoek. Die commissie is er nooit gekomen.
Hoekstra heeft gemerkt dat de familie van Sosabowski nog altijd 'diep gefrustreerd' is over wat de generaal destijds is overkomen. Generaal Sosabowski kreeg zijn geboorteland zelfs nooit meer te zien als gevolg van de sovjetbezetting. Hij overleed in 1967 in Engeland en werd in Warschau begraven.
Hoekstra benadrukt dat eerherstel van Sosabowski van de kant van de Britten op zijn zachtst gezegd niet meer dan fatsoenlijk zou zijn, maar in eerste instantie denkt hij aan een hoge Nederlandse onderscheiding. "Maar ik vrees wel dat ik op veel hobbels ga stuiten in de bureaucratie. De militaire Willemsorde wordt niet meer gegeven, heb ik al begrepen. Maar wij zetten dit door, hoe dan ook."
Bron: De Gelderlander
Een nobel doel van deze mannen.
)
