wo2forum.nl

'De jacht op oorlogsmisdadigers gaat door'

Mayke Calis en Yildiz Huinink

DEN HAAG - De oorlogsmisdadiger Herbertus Bikker wordt wegens gezondheidsredenen niet verder vervolgd. Wordt daarmee een tijdperk afgesloten en kan het boek dicht? ''Het houdt pas op als de laatste persoon die de oorlog heeft meegemaakt zijn laatste adem heeft uitgeblazen.''


De secretaris van het Dachau Comité kan er kort over zijn: ''De jacht gaat door.'' Er zijn volgens Pieter Dietz de Loos 'nog genoeg' oorlogsmisdadigers die opgespoord kunnen worden. Dat ze oud en ziek zijn, doet niet ter zake. ''Per geval moet beoordeeld worden of ze terecht kunnen staan.''

Deze week stopte na vijf maanden het proces tegen de Nederlandse oorlogsmisdadiger Herbertus Bikker. De rechtbank in het Duitse Hagen oordeelde dat de 89-jarige Bikker wegens zijn ziekte niet in staat was zijn eigen proces fatsoenlijk te volgen. De meeste nog levende oorlogsmisdadigers zijn inmiddels tachtig jaar of ouder; wordt met het afsluiten van het proces Bikker een hele periode afgesloten? Het zijn de laatste loodjes, zegt Jan Blom, directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD). ''Bikker is wel een van de laatsten.'' Er kunnen volgens Blom nog steeds rechtszaken plaatsvinden. Zo zitten er in Duitsland bijvoorbeeld nog vier Nederlandse oorlogsmisdadigers 'ondergedoken'. Het is de vraag of zij worden opgespoord en of zij wel in staat zijn hun proces te volgen.

Het berechten van oorlogsmisdadigers is na verloop van tijd een dilemma, zegt de historicus. Het recht moet zijn loop hebben en mensen als Bikker moeten boeten voor wat zij anderen hebben aangedaan. Aan de andere kant houdt ons rechtsstelsel rekening met humaniteit. ''Moeten we iemand die onze normen met voeten heeft getreden, wel berechten via diezelfde normen?'' Blom denkt zelf van wel. Dietz de Loos is het daarmee eens: ''Wij respecteren het recht.'' Al betekent het volgens hem wel dat sommige oorlogsslachtoffers opnieuw slapeloze nachten of nachtmerries krijgen. ''Dat slijt nooit. De herinnering aan het verleden wordt zelfs intenser naarmate mensen ouder worden.''


Niet uitgejaagd

Dat bevestigt nazi-jager en journalist Jack Kooistra, die een rol speelde in de opsporing van Herbertus Bikker. ''Hoeveel emotionele telefoontjes ik de afgelopen dagen wel niet heb gekregen.'' Voor hem is er dan ook geen sprake van een afgesloten periode. ''Het houdt pas op als de laatste persoon die de oorlog heeft meegemaakt zijn laatste adem heeft uitgeblazen.'' Kooistra is met zijn 73 jaar in ieder geval nog niet 'uitgejaagd'. ''Ik heb nog twee serieuze kandidaten op mijn lijstje staan.''

Marleen de Roos-Schoenmakers, de enige advocaat-generaal in Nederland die nog is belast met misdaden die zijn gepleegd in Tweede Wereldoorlog, denkt dat het proces Bikker het laatste was rond een Nederlandse oorlogsmisdadiger. Juist omdat er bij hem nieuwe belastende informatie aan het licht kwam. ''Het moet een zaak zijn die bewijsbaar is en het moet gaan om een delict dat nog niet is verjaard. De ene oorlogsmisdaad verjaart nooit, de andere wel.'' Wel heeft ze goede hoop dat de vier Nederlanders die straffen opgelegd hebben gekregen in Nederland en die naar Duitsland zijn gevlucht, alsnog berecht worden. ''Het verzoek ligt bij Duitsland om die straffen op te leggen. Of het lukt? Geen idee.''

Oud-verzetsstrijder Frans Bom (83) verwacht dat dit het laatste proces is geweest tegen een Nederlandse oorlogsmisdadiger. Bom maakt deel uit van het bestuur van de Federatieve Raad van Voormalig Verzet in Nederland. Hij heeft zich erbij neergelegd dat het nauwelijks meer mogelijk is om een oud SS'er of nazi veroordeeld te krijgen. ''We moeten zo zachtjes aan accepteren dat het na 55 jaar niet meer lukt. We zitten er al verzetsorganisatie ook niet meer achteraan. Je weet namelijk dat het een gevecht is geworden dat geen resultaat meer oplevert. Er is nauwelijks meer bewijs te halen.'' Ondanks dat betreurt Bom het dat er misdadigers zijn - hoe stokoud ook - die wegkomen met hun straf. ''Persoonlijk vind ik dat Bikker de rest van zijn leven in de cel moet doorbrengen'', zegt de oud-verzetsman. ''Het is een onverbeterlijke schoft. Als ik z'n gezicht op televisie zie, zie ik ogen waar haat uit spreekt. Deze man heeft geen spijt, integendeel. Ik gun hem niet dat hij een normale dood sterft.''

ironmarc schreef: ik denk alleen niet dat een geldsom aan nabestaanden iets zou kunnen goedmaken...ik zou er niet blij mee zijn in ieder geval