Als 22 jarige raakt P. de Bruijne langzamerhand betrokken bij het verzet. Maar in april 1943 wordt hij verraden en komt in kamp Amersfoort terecht. Vanaf die tijd zit De Bruijne bijna voortdurend op diverse plekken vast, ondermeer in kamp Vught. Uiteindelijk weet hij twee jaar na zijn arrestatie tijdens een dodenmars in de buurt van Dachau te ontsnappen. Op zondag 7 maart (14.00 uur) vertelt hij over zijn ervaringen.
Burgemeesterszoon De Bruijne wist zich door zich naïef en onnozel voor te doen uit de moeilijkste situaties te praten. Normaal gesproken kende de bezetter voor verzetsmensen weinig pardon. Omdat hij daarnaast handig was met het repareren van auto’s en radio’s kwam hij vaak in de betere kampbaantjes terecht, met soms net iets meer te eten.
Op weg naar Dachau is hij aan de dood ontsnapt door tijdig te vluchten. Het overgrote deel van de groep werd later in de bossen doodgeschoten. Grotendeels te voet legde hij de weg terug naar Nederland af. Die tocht duurde ruim een maand.
Zijn verhaal
In dienst
Tijdens de Duitse aanval op Nederland was meneer De Bruijne soldaat en gelegerd in Alkmaar. Daar hoorde hij vliegtuigen naar Engeland vliegen en weer terugkomen. Hij hoorde daar ook van het bombardement op Rotterdam en de Duitse dreiging om meer Nederlandse steden te bombarderen. Na de Nederlandse overgave moest hij eigenlijk krijgsgevange worden, maar zijn vader zorgde ervoor dat hij kon gaan werken in Sleeuwijk.
In het verzet
Na zijn tijd als soldaat werd meneer De Bruijne de laatste controleur van bonnenkaarten. In eerste instantie deed hij niets voor het verzet. Later gebeurde dat wel. Wanneer iemand overleed, gaf hij dat pas maanden later door. In die maanden konden de bonnen van die overleden persoon gebruikt worden voor onderduikers en piloten. Het ging om steeds grotere aantallen. Via dit werk rolde hij in de productie van radio’s. Hiermee konden mensen naar Engelse nieuwsberichten luisteren. Spil in het netwerk waarin hij zat was Marinus Spronk. Tijdens een bezoek aan hem ontdekte meneer De Bruijne dat een collega ook in het verzetswerk actief was. Later werd ze zijn vrouw. Hij ging nog verder in het verzetswerk. Met illegale stempels vervalste hij papieren, zodat mensen niet te werk werden gesteld in Duitland.
De arrestatie
Na de arrestatie van Marinus Spronk (die werd ter dood veroordeeld en gefussileerd op de Waalsdorpervlakte), kwam de politie bij meneer De Bruijne op kantoor. Hij was er toen niet. Rond zes uur, toen hij terug was, kwam de politie terug en werd hij gearresteerd. Op zijn kantoor stond een radio. Wanneer deze gevonden zou worden door de Duitsers, had iedereen daar een probleem. Dat besefte ook zijn ‘vrouw’. Zij smokkelde de radio weg onder haar windjack.
Het was september 1944 toen meneer De Bruijne naar een gevangenis in Rotterdam wordt gebracht. Daar werd hij verhoord. Hij vertelde maar weinig en kreeg te horen dat de anderen uit zijn groep van alles hadden verteld. Toch bleef hij weigeren te praten.
Kamp Amersfoort
Als enige uit zijn groep werd hij in oktober 1943 naar kamp Amersfoort gestuurd. Bij aankomst werd hij geregistreerd. Hierna moest hij al zijn persoonlijke bezittingen, waaronder zijn kleding, inleveren. Zijn haar werd geknipt. De groep waarin hij zat moest gaan douchen. In eerste instantie was het water warm. Later werd het koud en daarna weer warm. De groep werd gedwongen onder de douche te blijven staan. Vervolgens moesten ze in de kou naar buiten waar ze een tijd moesten wachten. Kleren werden niet gepast of gegeven, maar naar iedereen toegegooid. Het maakte niet uit of het paste, als je het niet aannam kreeg je niets. Dit gold ook voor schoenen. Ook kreeg iedereen een kom, een lepel, een vork en een kroes. In de barak besloot De Bruijne dat hij in het bovenste bed (van de drie) wilde slapen. Op die plek had je minder last van de anderen. Drie gevangenen deelden één stuk brood. Dit was ook voor de volgende dag. Je kon het alleen niet bewaren, want het risico dat het gestolen zou worden door een medegevangene was te groot. Het middagmaal bestond uit een soort soep: aardappels met wat groente en soms wat vlees of vet.
Er moest ook gewerkt worden in Amersfoort. Meneer De Bruijne moest bakken met zand verplaatsen. Dit deden ze met vier personen. Joden moesten hetzelfde doen, maar dan met twee personen. Zoveel als hij kon, probeerde meneer De Bruijne te werken met zijn ogen en oren en niet met zijn handen. Dat vergrootte je kansen om zo goed mogelijk de tijd door te komen.
Vrijheid en terug naar Amersfoort
Na een tijdje werd er een oproep gedaan voor electriciens. Meneer De Bruijne was dan wel geen electricien, maar hij reageerde toch. Hij moest gaan werken in het huis van de commandant. Hij vroeg aan de commandant waarom hij eigenlijk in het kamp zat. Die moest hem het antwoord schuldig blijven en zou het na gaan zoeken. Na drie dagen vroeg meneer De Bruijne de commandant of hij het al wist. Het antwoord was ontkennend. De commandant vroeg of hij soms gepakt was tijdens een razzia. Meneer De Bruijne zag zijn kans en zei van wel. De commandant vond dat hij dan moest gaan werken in Duitsland. Dat vond meneer De Bruijne geen probleem. Hij had zijn rijbewijs en wilde wel leren een bepaald voertuig te besturen. Voordat hij naar Duitsland ging, mocht hij op verlof naar huis. Daar kwam hij in december 1943 aan.
Ondertussen was er een overval gepleegd op distributiekaarten. Hier deed de collega van meneer De Bruijne aan mee. Daarom wilden ze hem nog een keer verhoren. Hij zat echter niet meer in kamp Amersfoort. Officieel is hij uit kamp Amersfoort ontsnapt, zo is hij geregistreerd bij het NIOD. Toch heeft hij wel een verklaring dat hij naar huis mocht.
In januari 1944 werd hij thuis gearresteerd en naar het Oranjehotel (een gevangenis) in Scheveningen gebracht. Daar bleef hij tot mei 1944, toen ging hij weer naar Amersfoort. Daar kreeg hij contact met zijn vader en zijn vrouw, die hadden lange tijd geen idee waar hij was. Samen met een kameraad maakte meneer De Bruijne een plan om te ontsnappen. Drie dagen voor de grote dag moest hij echter naar Vught. De kameraad ontsnapte en belandde uiteindelijk in België.
Naar Vught
Met de trein aangekomen in Vught was hij de enige gevangene die van het station naar het kamp moest lopen. Omdat hij vluchtgevaarlijk was, moest hij lopen met een stok in zijn broek. Bij aankomst werd hij niet geregistreerd zoals in Amersfoort, maar meteen een nacht in De Bunker (de kampgevangenis) gezet. Na die nacht werd hij alsnog geregistreerd. In het kamp zag hij de anderen uit zijn verzetsgroep, die waren al meteen naar Vught overgebracht.
Hij kreeg het voor elkaar om buiten het kamp te kunnen werken. Met een auto ging een groepje gevangenen dagelijks naar Den Bosch. Daar moesten ze stenen sjouwen. Op een dag was de auto kapot. Meneer De Bruijne wist hoe hij gerepareerd kon worden. De dagen daarna mocht hij in de kabine zitten en hoefde hij niet te werken.
Eindbestemming: Duitland
De zaak van meneer De Bruijne en de rest van zijn groep kwam voor. Zijn straf was drie jaar tuchthuis. In september 1944 ging hij op transport naar Duitsland. Dit was een lange reis met veel tussenstops en een verblijf in verschillende kampen en gevangenissen. Er was bijvoorbeeld een gedeelte van vier nachten en drie dagen in een afgesloten trein. De gevangenen kregen alleen een stuk brood en geen water. Door de geallieerde opmars, moesten de gevangenen steeds weer verplaatst worden.
Uiteindelijk moest meneer De Bruijne met een grote groep dagelijks 30 kilometer lopen naar Dachau. De dag voordat ze daar aankwamen, keerden ze om en liepen ze terug. Toen wist hij dat er iets mis was. De groep kwam langs de rivier de Isar. Daar vlogen geallieerde verkenningsvliegtuigen over. Hierdoor waren de bewakers afgeleid. Samen met een kameraad sprong meneer De Bruijne in een Duits schuttersputje. Onder camouflagemateriaal verstopten ze zich totdat de groep voorbij was. Daarna liepen ze langs de rivier. Ze waren bang dat de Duitsers hen aan zouden geven wanneer ze de mannen in gevangenenkleding zagen lopen. Ze durfden wel hulp te vragen aan een meisje van jaar of 15. Zij gaf hen een pan, aardappels en lucifers. De rook verraadde meneer De Bruijne en zijn kameraad. Er kwam iemand aanlopen in een uniform, maar ze wisten niet uit welk land hij kwam. Het bleek een Poolse krijgsgevangene te zijn. Hij zei hen het vuur uit te maken en te wachten tot hij terug kwam. Bij terugkomst kregen de ex-gevangenen chocolade. Dat hadden ze al jaren niet meer gezien. Daarna gingen ze naar de boerderij waar ze bleven tot de Amerikanen ze bevrijdden. De boer was enkele maanden eerder overleden, daarom werd de boerderij gerund door de Pool en de boerin en haar dochter.
Naar huis
Van de Amerikanen mocht meneer De Bruijne niet weg om terug te gaan naar huis, maar moest hij vertellen wat hij hoorde en zag. Na een tijd kreeg hij een bewijs voor vrije doorgang omdat hij de Amerikanen had geholpen. Hij vertrok naar huis met andere kleren dan met welke hij in de boerderij was aangekomen. Pas 21 jaar later hoorde hoe hij dat kwam. Toen keerde hij namelijk terug naar de boerderij, waar de boerin en haar dochter nog bleken te leven. Toen De Bruijne en zijn kameraad laten te slapen op een bank in de keuken, wisselde de boerin hun kleren om voor een pak van van haar man. De gevangeniskleren verbrandde ze. Er gingen haast geen auto’s naar het westen, wel gingen er veel naar het oosten. Daardoor was meneer De Bruijne gedwongen bijna de hele reis naar huis te lopen.
Inmiddels vertelt meneer De Bruijne, net als zijn vrouw, al meer dan twintig jaar over wat hem tijdens de oorlog overkomen is. Hij had mappen bij zich met spullen uit de oorlog. Zelfs briefjes die hij vanuit gevangenschap stiekem had geschreven zaten erbij. De verzamelaars hier zouden er uren mee zoet zijn!
Deze foto is (met toestemming) gemaakt op 7 maart.
Complimenten.
) maaer ik ben zo dom geweest om er niet heen te gaan. 
